самооблада́ние самавало́данне, -ння ср.;
не теря́ть самооблада́ния не тра́ціць самавало́дання, не бянтэ́жыцца;
сохрани́ть самооблада́ние захава́ць самавало́данне, вало́даць сабо́й.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
сбавля́ть несов., в разн. знач. збаўля́ць;
сбавля́ть це́ну збаўля́ць цану́;
сбавля́ть в ве́се тра́ціць у вазе́; см. сба́вить;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
губі́ць, гублю, губіш, губіць; незак., каго-што.
1. Нішчыць, псаваць, рабіць непрыгодным. Ад лясоў, як даведаўся Петрык, і клімат робіцца мякчэйшым, і знікаюць засухі, што губяць пасевы. Якімовіч. // перан. Дарэмна, бязмэтна траціць (час, сродкі, сілы і пад.). Нашто губіць век малады І траціць леты без карысці? Колас.
2. Зводзіць са свету, забіваць. Воўк пад дубам скалазубы — Ажно страх — Варана патрошыць, губіць У кустах. Шушкевіч. // перан. Рабіць няшчасным, пазбаўляць нармальнага жыцця. [Марыля:] Няшчасная дзяўчына! Дарэшты губіць яна сама сябе гэтай гульнёй непатрэбнай. Купала.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
гле́ба, ‑ы, ж.
1. Верхні пласт зямлі, на якім вырастае расліннасць. // Такі пласт з пункту гледжання яго саставу, уласцівасцей і пад. Падзолістая глеба. Урадлівая глеба. Лёгкія глебы.
2. перан. Апора, аснова. Самакрытыка — тая здаровая глеба, на якой гадуецца і выхоўваецца новы чалавек. Колас.
•••
Засаленне глебы гл. засаленне.
Адчуць глебу пад нагамі гл. адчуць.
Выбіць глебу з-пад чыіх ног гл. выбіць.
Зандзіраваць глебу гл. зандзіраваць.
Расчысціць глебу для чаго гл. расчысціць.
Стаяць на цвёрдай глебе гл. стаяць.
Траціць глебу пад нагамі гл. траціць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Патра́та ’выдатак’ (ТСБМ, Яруш.). Укр., рус. потра́та ’тс’, польск. potrata ’страта, шкода’, чэш., славац. potrat ’выкідыш, аборт’. Паўночнаславянскае. Утворана ад po‑tratiti пры дапамозе суфікса Nomen acti ‑a. Да тра́ціць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
раскі́двацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.
1. Незак. да раскі́дацца.
2. Не цэнячы чаго‑н., дарэмна траціць, не імкнуцца ўтрымаць што‑н. пры сабе; раскідацца. Раскідвацца грашыма. □ Хто яго [Хадкевіча] пусціць куды... такімі работнікамі не могуць раскідвацца. Васілевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ме́ркнуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; пр. меркнуў, ‑нула і мерк, ‑ла; незак.
1. Траціць паступова яснасць; цямнець. У прагаліне паміж дрэў відно было неба. Яно меркла і з кожнай секундай здавалася глыбейшым. Чорны. Водбліскі ад агню то ўспыхвалі, то раптам мерклі, знікалі, праглынутыя цемрай ночы. Лынькоў.
2. перан. Траціць сілу, значэнне; слабець. Мінаюць гады, а веліч нашай рэвалюцыі не меркне. «ЛіМ». У яго [Стафанковіча] душы меркла і траціла сэнс усё іншае, што жыло ў людзях і не належала да тых спраў, якія поўнілі ўсю яго істоту. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
трупяне́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; незак.
Разм. Траціць рухомасць ад моцнага перажывання, узрушэння, холаду (пра цела, рукі і пад.). Бацька пазнае яе і трупянее: вопратка сынава! Карпюк. Ганя толькі пакутліва адчувае, як у холадзе трупянее ўсё цела. Грамовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
переводи́тьIII несов.
1. (истреблять) разг. пераво́дзіць, зво́дзіць; вынішча́ць; знішча́ць; выво́дзіць;
2. (попусту тратить) разг. пераво́дзіць, дарэ́мна тра́ціць, марнава́ць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
дарэ́мна нареч.
1. напра́сно, бесполе́зно, тще́тно, беспло́дно;
2. да́ром, беспла́тно;
1, 2 см. дарэ́мны;
◊ д. тра́ціць час — зря теря́ть вре́мя;
ну, гэ́та д.! — ну, э́то зря, напра́сно;
д. хлеб е́сці — зря хлеб есть;
по́рах д. тра́ціць — по́рох да́ром тра́тить;
д. не про́йдзе — (што, каму) да́ром не обойдётся (что, кому)
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)