захаладзі́ць, ‑ладжу, ‑лодзіш, ‑лодзіць; зак., каго-што.
Абл. Змарозіўшы, прастудзіць. — Што гэта ў цябе, браце ты мой, з нагою? — Або захаладзіў, або падверадзіў, — адказаў Марцін. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пату́льны, ‑ая, ‑ае.
Абл. Ціхі, лагодны, ласкавы. [Агата:] І мой, пакуль толькі сватаўся да мяне, — патульны быў, як цялё, а як ажаніўся, дык праўдзівым ваўком зрабіўся. Купала.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
яснаво́кі, ‑ая, ‑ае.
З яснымі, светлымі вачамі. Спі, засні, мой голуб яснавокі. Вялюгін. / у перан. ужыв. Во з-за лёгкай, празрыстай хмарынкі Яснавокае сонца зірнула. Журба.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пасвянці́ць, ‑свянчу, ‑свенціш, ‑свенціць; зак., каго-што.
Тое, што і пасвяціць 2 (у 1 знач.). — Хлопчык мой памёр... Ну, як жа без бацюшкі... Хоць зямліцу пасвянціць. Чарот.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
правярну́ць, ‑вярну, ‑вернеш, ‑верне; зак., што.
Разм. Спрытна і хутка ажыццявіць, зрабіць што‑н. — Нам, браце мой, трэба работку адну правярнуць, — пачаў Ярмоленка сваім грубаватым голасам. Сіўцоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дазна́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.
Разм. Тое, што і дазнацца. [Тэкля:] А божа ж мой, і я ж забыла, Што мне Матрона гаварыла Усё разведаць і дазнаць. Глебка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вандро́вішча, ‑а, н.
Месца вандроўкі, прыстанішча вандроўнікаў. І вось ужо за мной рака, Агні вандровішчаў знаёмых, І вось мой цень на ледніках, І голас на вяршынях стромых! Танк.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
по́рсткасць, ‑і, ж.
Разм. Уласцівасць порсткага. Праз некалькі дзён зноў завылі ваўкі, зноў пажвавеў мой Шарык, бо пасля першага наведвання сваіх засумаваў быў трохі, страціў ранейшую порсткасць. Пальчэўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
спадаро́жнік, -а, мн. -і, -аў, м.
1. Чалавек, які знаходзіцца ў дарозе разам з кім-н.
Мой с. — вясёлы чалавек.
2. перан. Тое, што спадарожнічае чаму-н., з’яўляецца разам з чым-н.
Сырое надвор’е — с. прастудных захворванняў.
3. Нябеснае цела, якое рухаецца вакол планеты, зоркі.
С.
Зямлі — Месяц.
4. Касмічны апарат, які запускаецца ў касмічную прастору з дапамогай ракетных установак.
Запусціць с.
|| ж. спадаро́жніца, -ы, мн. -ы, -ніц (да 1 знач.).
|| прым. спадаро́жнікавы, -ая, -ае (да 4 знач.; спец.) і спадаро́жніцкі, -ая, -ае (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
го́луб, ‑а; мн. галубы, ‑оў; м.
1. Дзікая або паўсвойская птушка, звычайна з шызым ці белым пер’ем (водзіцца амаль ва ўсіх краінах свету). Лясны голуб. Паштовыя галубы. Разводзіць галубоў.
2. (звычайна пры звароце, часта ў клічнай форме голубе). Разм. Ласкавая назва мужчыны. — Мартыне, мой голубе! вырваўся ты з панскай няволі. Колас. А мой міленькі, голуб сізенькі, коніка сядлае. З нар.
•••
Голуб міру — малюнак белага голуба як сімвал міру.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)