прайгра́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; зак.
1. што і без дап. Пацярпець няўдачу ў гульні, спаборніцтве, спрэчцы і пад.
П. матч.
П. у спрэчцы.
2. што. Пазбавіцца чаго-н. у выніку азартнай гульні; прагуляць.
П. грошы.
3. што і без дап. Сыграць, выканаць.
П. пласцінку.
Аркестр прайграў уверцюру.
4. Правесці які-н. час, іграючы на чым-н.
П. дзве гадзіны на раялі.
|| незак. прайграва́ць, -раю́, -рае́ш, -рае́; -раём, -раяце́, -раю́ць (да 1—3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
працэ́нт, -а, М -нце, мн. -ы, -аў, м.
1. Сотая доля ліку, які прымаецца за цэлае (абазначаецца знакам %).
2. Колькасць, якая вымяраецца ў сотых долях чаго-н., прынятага за адзінку.
Выканаць план на 105 працэнтаў.
3. Даход, які атрымліваецца на кожныя 100 грашовых адзінак, што знаходзяцца ў банку, ашчадкасе.
Выплачваюцца працэнты.
4. Узнагарода, якая вылічваецца ў залежнасці ад даходу.
Працаваць на працэнтах.
◊
На (усе) сто працэнтаў (разм., адабр.) — поўнасцю.
|| прым. працэ́нтны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
няўпра́ўка, ‑і, ДМ ‑праўцы, ж.
Разм. Немагчымасць выканаць, зрабіць усё, што патрэбна; непаладкі ў чым‑н. Вагонаў пятнаццаць, а то і ўсе дваццаць пяць грузіцца [на станцыі] штодня.. Як дзяжурыць бацька на станцыі, дык ужо і цяжкавата, няўпраўка часам бывае. Шынклер. [Лясовіч:] — З камбайнерамі ў нас няўпраўка, прыйшлося паставіць і Амельку і Віцьку. Хадкевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прыся́га, ‑і, ДМ ‑сязе, ж.
Афіцыйнае ўрачыстае абяцанне захаваць вернасць, выканаць якія‑н. абавязкі; словы такога абяцання. Ваенная прысяга. Даць прысягу. □ Прыняўшы прысягу, Пеця пацалаваў чырвонае палотнішча сцяга і стаў у строй. Сіняўскі. Пачаўся допыт сведак, якіх прывёў да прысягі нейкі невядомы панок. Колас. Выстраіўшы партызан, Рыгор Гарашчэня чытаў прысягу. Гурскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дазво́л, ‑у, м.
Згода на што‑н.; права зрабіць, выканаць што‑н. Атрымаць дазвол. Даць дазвол. □ Ох, жыць пад панам не салодка, На ўсё павінен быць дазвол. Колас. Даніла папрасіў у Хвядоса Іванавіча дазволу і пасля другога ўрока пайшоў дамоў. Чарнышэвіч. // Разм. Дакумент на права зрабіць што‑н. Аформіць дазвол на праезд.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ажыццяві́ць, ‑яўлю, ‑явіш, ‑явіць; зак., што.
Здзейсніць, выканаць на практыцы; зрабіць рэальнасцю. Ажыццявіць велічныя планы пабудовы камунізма. □ Савецкая ўлада нацыяналізавала прамысловасць, чыгункі, банкі, зямлю. Яна ліквідавала памешчыцкае землеўладанне і ажыццявіла спрадвечную мару сялянства аб зямлі. Праграма КПСС. І наша пакаленне маладое, Якое выстаяла пад цяжарам, Ажыццявіць з настойлівасцю тое, Што наспявала ў бацькоўскіх марах. Аўрамчык.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
праскака́ць, ‑скачу, ‑скачаш, ‑скача; зак.
1. Праехаць наўскач дзе‑н., куды‑н. міма каго‑, чаго‑н. Праскакалі коннікі.
2. Перамясціцца скачкамі. Праскакаць на адной назе. □ Вось з галінкі на галінку, абломліваючы сухое сучча, праскакала шустрая вавёрка. Гурскі.
3. што. Разм. Выканаць які‑н. танец; станцаваць.
4. што і без дап. Скакаць некаторы час. Дзеці праскакалі ўвесь дзень.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
абману́ць, ‑ну, ‑неш, ‑не; ‑нём, ‑няце; зак., каго-што.
1. Наўмысна сказаць каму‑н. няпраўду; схлусіць. // Увесці ў зман непраўдзівымі адносінамі. [Лаяна] не маглі абмануць ліслівыя позіркі, кампліменты яўных падлізаў, робленыя ўсмешкі падхалімаў. Лынькоў.
2. Нядобрасумленна аднесціся да каго‑н.; ашукаць. Абмануць пакупніка.
3. Не апраўдаць чыіх‑н. спадзяванняў, надзей. // Не выканаць дадзеных абяцанняў; не спраўдзіць, падвесці; спакусіць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
запрасі́ць, -рашу́, -ро́сіш, -ро́сіць; -ро́шаны; зак.
1. каго. Папрасіць прыйсці.
З. у госці.
З. на пасяджэнне.
2. каго. Прапанаваць выканаць якую-н. работу, даручэнне.
З. на працу ў аддзел.
З. кансультанта.
3. што. Назваць высокую цану за што-н.
З. за тавар вельмі дорага.
◊
Сардэчна запрашаем — ветлівае запрашэнне.
|| незак. запраша́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е (да 1 і 2 знач.), запра́шваць, -аю, -аеш, -ае (да 3 знач.) і запро́шваць, -аю, -аеш, -ае (да 3 знач.).
|| наз. запрашэ́нне, -я, н. (да 1 і 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
працэ́нт м., в разн. знач. проце́нт;
пра́віла ~таў — мат. пра́вило проце́нтов;
вы́канаць план на сто ~таў — вы́полнить план на сто проце́нтов;
п. прыбы́ткаў — проце́нт при́былей;
◊ на (усе) сто ~таў — на (все) сто проце́нтов
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)