Verbum

ілжэ... і (пасля галосных) лжэ...

Першая састаўная частка складаных слоў са знач.:

1) які ўтрымлівае хлусню, няпраўду; памылковы, няправільны, напр.: ілжэнавука, ілжэмастацтва, ілжэтэорыя;

2) уяўны, які наўмысна выдаецца за сапраўднае, напр.: ілжэатака, ілжэвучоны, ілжэпрарок, ілжэтрывога;

3) які лжэ, хавае ісціну, напр.: ілжэсведка, ілжэсведчанне;

4) у саставе складаных назваў: які мае адносіны да відаў, часткова падобных да іншых, асноўных відаў, напр.: ілжэакацыя, ілжэгарлачык, ілжэлістоўніца, ілжэскарпіён, ілжэязмін.

кало́нка, -і, ДМ -нцы, мн. -і, -нак, ж.

1. гл. калона.

2. Назва розных тэхнічных прыстасаванняў у форме падоўжанага цыліндра, звязанага з цэнтральным рэзервуарам, з якіх адпускаецца бензін, газ, вада і інш.

Бензінавая к.

Газавая к.

3. Рад лічбаў, слоў, размешчаных па вертыкалі; слупок тэксту ў газеце, кнізе.

К. лічбаў.

К. газетнага тэксту.

|| прым. кало́нкавы, -ая, -ае (да 2 знач.; спец.).

Калонкавае свідраванне.

ве́яць, ве́ю, ве́еш, ве́е; вей; ве́яны; незак.

1. што. Ачышчаць збожжа ад мякіны веялкай.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Дзьмуць, абдзімаць павевам.

Вее вецер.

Цёплай вільгаццю веяла (безас.) ад ракі.

Ад яго слоў веяла (безас.) ласкай і клопатам (перан.).

|| зак. праве́яць, -е́ю, -е́еш, -е́е; -е́й; -е́яны (да 1 знач.) і зве́яць, -е́ю, -е́еш, -е́е; -е́й; -е́яны (да 1 знач.).

|| наз. ве́янне, -я, н.

узарва́ць, -ву́, -ве́ш, -ве́; -вём, -вяце́, -ву́ць; -ві́; -ва́ны; зак.

1. што. Разбурыць выбухам.

У. пераправу.

2. што. Узадраць, парушыць цэласць чаго-н.

У. падлогу.

3. перан., што. Парушыць чым-н. спакой, цішыню і пад.

Гром апладысментаў узарваў цішыню.

4. перан., каго (што); пераважна безас. Абурыць, раззлаваць (разм.).

Гэта несправядлівасць узарвала яго.

Ад яго слоў мяне ўзарвала.

|| незак. узрыва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е (да 1—3 знач.).

слаба... і слаба-...

Першая састаўная частка складаных слоў са знач.:

1) слабы (у 1 знач.), напр.: слабаактыўны, слабавыражаны, слабадакладны (спец.);

2) слабы (у 2 знач.), напр., слабабачанне (спец.);

3) слабы (у 6 знач.), напр.: слабаалкагольны, слабасалёны;

4) з малой колькасцю чаго-н., напр.: слабаваданосны, слабагліністы, слабажалезісты;

5) злёгку ці недастаткова, напр.: слаба-жоўты, слабазаселены, слабапранікальны, слабаразвіты, слабарастваральны;

6) малы, напр., слабарослы (пра расліны: малой вышыні; спец.).

падазрэ́нне, -я, н.

1. Меркаванне, заснаванае на сумненні ў правільнасці, законнасці чыіх-н. учынкаў, у справядлівасці чыіх-н. слоў, у сумленнасці чыіх-н. намераў.

Затрыманы па падазрэнні ў крадзяжы.

Быць пад падазрэннем або на падазрэнні ў каго-н. (выклікаць да сябе падазроныя адносіны з боку каго-н.).

2. Меркаванне аб магчымасці чаго-н.

Ёсць п., што яны сёння могуць не прыехаць.

П. на адзёр.

шэпт, -у, М -пце, м.

1. Ледзь чутная гутарка, пры якой гукі вымаўляюцца без удзелу галасавых звязак.

Гаварыць шэптам.

2. перан. Ціхі, невыразны шум, шапаценне, цурчанне і пад.

Ш. хваль.

3. Погаласка, чутка, якія перадаюцца па сакрэце.

Пра гэта ўжо пусцілі ш.

Шэпты хату губяць (прыказка; разбураюць уклад, уносяць разлад).

4. мн. -ы, -аў. Набор слоў, якія паводле забабонных уяўленняў маюць чарадзейную сілу; заклінанне (разм.).

Лячыць шэптамі.

сярэдне... (а таксама сярэдня...).

Першая састаўная частка складаных слоў, са знач.:

1) сярэдні (у 2 знач.), напр.: сярэднеарыфметычны, сярэднестатыстычны;

2) які знаходзіцца ў сярэдзіне, сярэдні (у 1 знач.), напр.: сярэднебеларускі, сярэднепралётны, сярэднетаежны;

3) сярэдні (у 3 знач.), напр.: сярэднепаспяваючы, сярэднеўкормлены, сярэднеўспрыімлівы;

4) які з’яўляецца сярэднім у жыцці, гісторыі, развіцці чаго-н., напр.: сярэдневяковы, сярэднепалеалітычны, сярэднечацвярцічны;

5) які мае адносіны да сярэдняй адукацыі, напр.: сярэднемедыцынскі, сярэднетэхнічны.