Verbum

падазрава́ць, -раю́, -рае́ш, -рае́; -раём, -раяце́, -раю́ць і -ва́ю, -ва́еш, -ва́е; незак.

1. каго ў чым. Мець падазрэнне на каго-н.

П. каго-н. у крадзяжы.

2. што, аб чым і са злуч. «што». Меркаваць, дапускаць магчымасць чаго-н.

У хворага падазраюць адзёр.

Мы і не падазравалі аб яго існаванні.

Я і не падазраваў, што мяне такое падсцерагала.

панаціра́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; зак.

1. каго-што. Нацерці, намазаць чым-н. усё, многае.

П. рукі шкіпінарам.

2. што. Начысціць да глянцу усё, многае.

П. паркет.

3. што. Пашкодзіць трэннем усё, многае; нацерці на чым-н. многа чаго-н.

П. ногі.

П. мазалі на руках.

4. чаго. Нарыхтаваць трэннем вялікую колькасць чаго-н.

П. канапель.

паро́ць¹, пару́, по́раш, по́ра; пары́; незак.

1. каго-што. Калоць, тыкаць чым-н. вострым.

П. кійком гразь.

2. што. Разбураць, спорваць.

П. гнёзды.

3. каго-што. Бадаць (разм.).

Каровы поруць адна адну.

4. каго-што. Колючы, тыкаючы чым-н., прымушаць вылезці адкуль-н.

П. трусоў з малінніку.

|| зак. распаро́ць, -пару́, -по́раш, -по́ра; -пары́; -по́раты (да 2 і 3 знач.).

по́бач.

1. прысл. Адзін каля аднаго.

Мужчыны ішлі п.

2. прыназ. з Р. Блізка каля каго-, чаго-н., поруч з кім-, чым-н.

Ісці п. воза.

◊

Побач з (са), прыназ. з Т —

1) зусім блізка ля каго-, чаго-н.

Наша хата стаіць п. са школай;

2) адначасова, разам з чым-н.

П. са складаннем слоўніка праводзілася манаграфічнае апісанне лексікі.

дбаць, дба́ю, дба́еш, дба́е; незак., пра каго-што, аб кім-чым і без дап.

Праяўляць клопаты аб кім-, чым-н., турбавацца пра каго-, што-н.

Аб ім дбалі чужыя людзі.

Д. пра парадак у гаспадарцы.

Хто дбае, той і мае (з нар.).

◊

І не дбае — не звяртае ўвагі.

|| зак. падба́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. дба́нне, -я, н.

леге́нда¹, -ы, ДМ -дзе, мн. -ы, леге́нд і -аў, ж.

1. Народнае паэтычнае паданне аб якой-н. гістарычнай падзеі, асобе і інш., што ўспрымаецца як верагоднае.

Сярэдневяковыя легенды.

2. Выдуманы, перабольшаны аповед аб чым-, кім-н., вымысел пра што-н. неверагоднае.

Расказваць легенды аб чым-н.

3. Выдуманыя звесткі пра разведчыка, які выконвае сакрэтнае заданне.

заснава́ць¹, -ную́, -нуе́ш, -нуе́; -нуём, -нуяце́, -ную́ць; -ну́й; -нава́ны; зак., што.

1. Пакласці пачатак чаму-н., стварыць.

З.

Беларускую акадэмію мастацтваў.

З. суверэнную дзяржаву.

2. на чым. Зрабіць на аснове чаго-н., пакласці ў аснову што-н.

З. планы на разліках.

3. Плетучы, снуючы, зацягнуць якую-н. паверхню чым-н.

Павук заснаваў шыбу павуцінай.

|| незак. засно́ўваць, -аю, -аеш, -ае.

абгарну́ць, -гарну́, -го́рнеш, -го́рне; -гарні́; -го́рнены і -го́рнуты; зак., каго-што.

1. Абсыпаць чым-н. поўнасцю або часткова.

А. дрэўцы зямлёю.

2. Ахінуць, пакрыць чым-н. з усіх бакоў; укруціць у што-н.

А. дзіця коўдраю.

А. кнігу папераю.

3. перан. Абвалачы, закрыць з усіх бакоў.

Хмары абгарнулі неба.

|| незак. абго́ртваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. абго́ртванне, -я, н.

абдзялі́ць, -дзялю́, -дзе́ліш, -дзе́ліць; -дзе́лены; зак., каго-што.

1. Нічога не даць ці даць менш, чым іншым, дзелячы ці размяркоўваючы што-н.

Усіх надзяліў, а сябе абдзяліў.

Прырода абдзяліла яго ростам.

2. Надзяліць усіх (многіх) чым-н., даючы кожнаму яго долю.

А. дзяцей цукеркамі.

|| незак. абдзяля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е і абдзе́льваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. абдзе́льванне, -я, н.

абмахну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́; -ну́ты; зак., каго-што.

1. Махаючы чым-н., абдаць струменем паветра (звычайна для ахаладжэння).

2. Ачысціць, змахнуць што-н., махнуўшы чым-н., скінуць.

А. пыл з паліцы.

А. стол.

|| незак. абма́хваць, -аю, -аеш, -ае.

|| звар. абмахну́цца, -ну́ся, -не́шся, -не́цца; -нёмся, -няце́ся, -ну́цца; -ні́ся; незак. абма́хвацца, -аюся, -аешся, -аецца.