Бінда́лік 1 ’медаль’ (Нас.). Таго жа паходжання, што і біндалікі 1: < польск. bindalik ’пояс, стужка і г. д.’.
Бінда́лік 2 ’чалавек з бяльмом’ (Нас.). Няясна. Магчыма, звязана з біндаво́кі ’бяльматы’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ве́трывы ’ветраны (дзень, надвор’е)’ (Нас.). Прасл. архаізм větrivъ, утвораны ад vět‑rъ. і суф. ‑iv‑ъ. Сюды ж безасабовы выказнік ветрыва ’ветрана’ (Нас., Гарэц.); параўн. таксама рус. ве́триво, ветри́во, ве́трево ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Глакта́ць ’хлябтаць; піць непамерна’ (Нас.). Параўн. рус. дыял. глохта́ть ’жадна піць’, таксама глокта́ть (гл. СРНГ, 6, 203–204). Паводле Фасмера (1, 415), кантамінацыя форм *glъtati і *lъkъtati. Параўн. яшчэ гло́каць (Нас.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Міна́ць ’праходзіць побач’ (Нас., Шат., Касп., Растарг.), ’абыходзіць’ (вільн., Сл. ПЗБ; ТС), ’прапускаць, абганяць’ (паўд.-усх., КЭС), міна́цца ’сустракацца’ (Нас.), ’праяжджаць, праходзіць міма’ (Растарг., ТС; стаўбц., Сл. ПЗБ). Да міну́ць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Намяка́ць ’намякаць’ (Яруш.). Відаць, з рус. намекать, адносна якога гл. Фасмер, 3, 41.
Намя́каць ’адлупцаваць’ (Мат. Гом.), ’набіць чым-небудзь тупым’ (Нас.), намя́кшыць ’набіць’ (Мат. Гом.). Да мя́к! выкл. ’шмяк!’ (Нас.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пры́тхлы ’затхлы; гнілы, цвілы’ (Нас., Байк. і Некр., Растарг., ТС), ’прытухлы’, пры́тхліна ’дрэнны, гнілы пах’ (Нас.), прытыхля, пры́тхля, пры́тха ’цвіль, пах прэлага, затхласць’, прі́тхлысьць ’прытухласць’ (Яруш., Бяльк., ТС). Да тхнуць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сяра́к ’шэры заяц, русак’ (Нас.), ’сярмяга, світка з шэрага сукна’ (Нас.), серя́к ’тс’ (Растарг., Шымк. Собр.), сірак ’тс’ (Горбач, Зах.-пол. гов.). Суфіксальнае ўтварэнне ад серы 2 (гл.), параўн. шэры, шарак.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сіне́льнік ‘хто фарбуе або робіць набойкі’ (Нас., Гарэц., Касп., Бяльк.), сіне́льня ‘месца, дзе фарбуюць тканіны, фарбоўня’ (Нас., Бяльк., Байк. і Некр.). Да сіні (гл.), відаць, як найбольш распаўсюджаны колер пры фарбоўцы.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Га́рды ’горды, ганарысты, недаступны’ (Нас.), ’горды’ (Касп., Сл. паўн.-зах.). Сюды ж га́рда ’горда’ (Нас., Касп.), га́рдасць ’гордасць’ (Нас.). Ст.-бел. гардый, гардо, гардость (Булыка, Запазыч.). Укр. га́рдий (ст.-укр. гардый). Запазычанне з польск. hardy ’тс’ (таксама gardy), hardość (gardość). Гл. Слаўскі, 1, 405; Булыка, Запазыч., 79; Цімчанка, I, 509; Рудніцкі, 1, 571. Параўн. яшчэ Фасмер, 1, 440.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Лузга́н 1, лузгане́ц, лузга́нік, лузга́нчык ’вялікі спелы арэх, які сам выпадае са шкарлупіны’ (Нас., Дразд., Гарэц.; мсцісл., Мат. Маг.), лузганнё ’ачышчаныя, поўныя арэхі’ (Нас.). Да лузга́ць (гл.). Гл. таксама лузан і лузаць.
Лузга́н 2 ’дзіцё з поўным і чыстым тварам’ (Нас.), лузка́н ’тоўсты чалавек’ (Бяльк.), лузканнё ’здаровыя дзеці’ (Юрч. Вытв.) — у выніку семантычнага пераносу з лузга́н 1 (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)