таню́ткі, ‑ая, ‑ае.
Вельмі, зусім тонкі. Міхал ідзе, сляды чытае: Вось тут танюткі ланцужок Лёг так прыгожа на сняжок — То пара кропак, то дзве рыскі. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
тарато́рыць, ‑ру, ‑рыш, ‑рыць; незак.
Разм. Гаварыць вельмі хутка, скарагаворкай. Пыжык безупынку тараторыў. Курто. [Люба] тараторыла без канца, расказвала аб дзяўчатах .. і малола, малола ўсякае глупства. Лынькоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
умо́льны, ‑ая, ‑ае.
Які выражае вельмі моцную просьбу. Умольны позірк. Умольныя вочы. □ Бярозка махаў рукой, і ў гэтым жэсце была ўмольная нямая просьба аб дапамозе. Шахавец.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
фельд’е́гер, ‑а, м.
Ваенны або ўрадавы кур’ер для дастаўкі вельмі важных, сакрэтных папер, дакументаў. Праз год, у 1826 годзе, Пушкіна з фельд’егерам даставілі да цара... Шырма.
[Ням. Feldjäger.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
саба́чы, -ая, -ае.
1. гл. сабака.
2. Вельмі цяжкі, нязносны, а таксама (пра мароз, холад) незвычайна моцны ў сваім праяўленні (разм.).
Сабачая доля.
С. холад.
3. перан. Адданы, паслужлівы, пакорны (разм.).
Сабачыя вочы.
Сабачая пакорнасць начальству.
4. Састаўная частка некаторых батанічных і заалагічных назваў.
Сабачая мята.
С. клешч.
◊
Ушыцца ў сабачую скуру (разм.) — страціць сумленне.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
секу́нда, -ы, ДМ -дзе, мн. -ы, -ку́нд і -аў, ж.
1. Адзінка вымярэння часу, роўная 1/60 часткі мінуты ў Міжнароднай сістэме адзінак.
2. У матэматыцы: адзінка вымярэння вуглоў, роўная 1/3600 часткі градуса.
3. У музыцы: інтэрвал шырынёй у дзве ступені.
Малая с.
Вялікая с.
◊
Адну секунду! — вельмі нядоўга.
|| прым. секу́ндны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
скарб, -у, мн. -ы, -аў, м.
1. звычайна мн. Грошы, каштоўныя дарагія рэчы, каштоўнасці, схаваныя дзе-н.
Незлічоныя скарбы і багацце.
2. перан.; звычайна мн. Духоўныя і культурныя каштоўнасці (кніжн.).
Скарбы духоўнай культуры беларускага народа.
3. перан. Пра каго-, што-н. вельмі вялікай вартасці.
Гэты артыст — сапраўдны с.
4. Багацце, маёмасць, хатнія рэчы.
Уласны с.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
наадваро́т, прысл.
1. У адваротным напрамку.
Прачытаць слова н.
2. Зусім інакш, не так, як трэба.
Зрабіць усё н.
3. у знач. пабочн. сл. У процілегласць таму, што сказана.
Аб’ём будаўніцтва не стаў меншым, а, н., узрос.
4. у знач. супраціўнай часц. Зусім не.
Я вам не перашкоджу? — Н., я вельмі рады бачыць вас.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
малі́цца, малю́ся, мо́лішся, мо́ліцца; незак.
1. Звяртацца з малітвай да Бога, святых.
М. перад абразамі.
2. перан., на каго-што. Вельмі моцна любіць, абагаўляць каго-, што-н.
М. на сына.
|| зак. памалі́цца, -малю́ся, -мо́лішся, -мо́ліцца (да 1 знач.).
|| наз. мале́нне, -я, н. (да 1 знач.).
|| прым. мале́льны, -ая, -ае (да 1 знач.).
М. дом.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
стра́шны, -ая, -ае.
1. Які выклікае пачуццё страху.
С. звер.
Страшнае здарэнне.
Страшна (прысл.) у лесе перад навальніцай.
У жыцці было і страшнае (наз.).
2. Вельмі вялікі або моцны па ступені праяўлення чаго-н., значны (разм.).
С. холад.
С. выбух скалануў паветра.
3. Які выклікае непрыемныя пачуцці, уражвае сваім трагізмам; цяжкі.
Балючая і страшная вестка.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)