дзеся́цкі, ‑ага, м.

Выбарная асоба з сялян, якая ў дарэвалюцыйнай вёсцы выконвала паліцэйскія абавязкі. Стараста зачыніў у стопцы дзверы і загадаў дзесяцкаму нікога туды не пушчаць, пакуль не прыедзе ўраднік. Галавач.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

мака́рам, прысл.

Разм. У выразах: такім макарам; якім макарам; любым макарам — такім (якім, любым) спосабам. [Завішнюк] падумаў яшчэ, што ў леспрамгасе зарабіць можна і што кожны любым макарам стараецца вырвацца туды. Пташнікаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пары́льня, ‑і, ж.

1. Памяшканне ў лазні, дзе парацца.

2. Спец. Памяшканне, дзе што‑н. параць. Адчыніліся дзверы доўгай аборы-свінушніка. Туды з парыльні насілі парабчанкі поўныя вёдры паранай бульбы. Чарнышэвіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

хтось, кагось, камусь, кагось, кімсь, аб кімсь, займ. неазначальны.

Тое, што і хтосьці. Узлескам ранняю парою, Туды, дзе хтось траву касіў, На луг стары, да вадапою Усёй сям’ёй ідуць ласі. Прыходзька.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Туды́жні ‘далёка’, ‘у пэўным напрамку’: як не хочацца тудыжні за травою йці (калінк., З нар. сл.). Да туды́ (гл.), заканчэнне слова не яснае, магчыма, у выніку зліцця з дэфармаваным ажні́, гл. аж, ажыо.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

баяві́к, баевіка, м.

1. Член рабочай баявой дружыны ў 1905–1907 гадах. [Астапчык:] — Яго [лектара] заўсёды група нашых маладых баевікоў эскартуе — туды і назад, да самой хаты. Машара.

2. Кінафільм, які карыстаецца асаблівым поспехам.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

му́сібыць, пабочн.

Разм. Відаць. [Бабка:] — Усе туды ходзяць, а .. [Лабановіч] не. Мусібыць, каля вас яму мілей. Колас. [К. Чорны] хутка нахіліўся да суседзяў па другі бок стала і нешта заўважыў, мусібыць смешнае, бо яны зарагаталі. Лужанін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

спрада́цца, ‑дамся, ‑дасіся, ‑дасца; ‑дадзімся, ‑дасцеся, ‑дадуцца; пр. спрадаўся, ‑далася, ‑лося; зак.

Разм. Прадаць усю сваю маёмасць, усе свае тавары. Жонка Усцінава, Ганна, хуценька спрадалася, за сваіх хлапчукоў ды таксама — туды. Ракітны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ускапа́ны, ‑ая, ‑ае.

1. Дзеепрым. зал. пр. ад ускапаць.

2. у знач. прым. Узрыхлены, размякчаны (пра глебу). Ускапаныя грады. □ [Кінамеханік] дабраўся да ўскапанага жоўтага пяску, зазірнуў пад вывернуты корч, тупнуў туды ботам. Паўлаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Туды́й ‘які пралягае там (аб шляху, дарозе)’: туда́я дарога калю́гвіста (Нас.). Прыметнік, утвораны ад прыслоўя туды́ (гл.) і неасабовага займенніка *jь ‘той’, які ўтвараў поўныя прыметнікі (*novъ + ‘новы’, у паўночна-ўсходніх гаворках — новый).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)