ру́шыцца, -шуся, -шышся, -шыцца; зак. і незак.

1. зак. Скрануцца з месца, пачаць рух.

Р. з месца.

2. зак. Накіравацца куды-н.

Р. ў паход.

За кароткі час будаўніцтва значна рушылася наперад (перан.: атрымала далейшае развіццё).

3. незак. Тое, што і рухацца.

Ніхто не рушыцца з месцаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

развя́зка, -і, ДМ -зцы, мн. -і, -зак, ж.

1. гл. развязаць.

2. Збудаванне на аўтамабільных дарогах, якое дазваляе транспарту бесперапынна рухацца ў розных напрамках.

Пабудаваць новую развязку.

3. Заключны эпізод, які завяршае развіццё сюжэта мастацкага твора; вырашэнне канфлікту ў літаратурным творы (спец.).

Нечаканая р. рамана.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

перадгісто́рыя, ‑і, ж.

Перыяд, які папярэднічае гісторыі чаго‑н. Перадгісторыя чалавецтва. // Тое, што папярэднічае ўзнікненню, развіццю чаго‑н. і падрыхтоўвае гэтае развіццё, узнікненне. Перадгісторыя завода.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

геатэкто́ніка, ‑і, ДМ ‑ніцы, ж.

Раздзел геалогіі, які вывучае структуру, рухі, дэфармацыі і развіццё верхніх цвёрдых слаёў Зямлі ў сувязі з развіццём Зямлі наогул.

[Ад грэч. gē — зямля і tektónika — будаўніцтва.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

рух, -у, мн. -і, -аў, м.

1. У філасофіі — форма існавання матэрыі, бесперапынны працэс развіцця матэрыяльнага свету.

Няма матэрыі без руху і руху без матэрыі.

2. Перамяшчэнне каго-, чаго-н. у пэўным напрамку.

Вярчальны р.

Механізм прыйшоў у р.

Р. планет.

3. Змяненне становішча цела ці яго частак.

Р. рукі.

Танцавальныя рухі.

Ляжаць без руху.

4. перан. Унутраны штуршок, выкліканы якім-н. пачуццём, перажываннем.

Душэўныя рухі.

5. Язда, хада ў розных напрамках.

Р. транспарту.

Правілы дарожнага руху.

6. перан. Развіццё, напружанасць дзеяння.

Драматычны р. апавядання.

7. Актыўная дзейнасць многіх людзей, накіраваная на дасягненне агульнай сацыяльнай мэты.

Р. прыхільнікаў міру.

Нацыянальна-вызваленчы р.

8. Колькаснае ці якаснае змяненне; рост, развіццё.

Р. народанасельніцтва.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

пуцяво́дны, -ая, -ае.

У выразах:

1) пуцяводная зорка —

а) зорка, якая ўказвае напрамак дарогі;

б) перан. пра таго, хто вызначае чый-н. жыццёвы шлях, развіццё дзейнасці (кніжн.).

Ён быў не толькі братам, а і пуцяводнай зоркай усё жыццё;

2) пуцяводная ніць (кніжн.) — тое, што дапамагае знайсці правільны шлях, рашэнне.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

высокаарганізава́ны, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае высокую арганізацыю, высокае развіццё; дасканалы. Высокаарганізаваная матэрыя.

2. Які ўмее добра арганізаваць сваю работу, наладзіць самадысцыпліну; дзелавіты, свядомы. Высокаарганізаваная асоба.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

паступа́льнасць, ‑і, ж.

Уласцівасць паступальнага. Развіццё беларускай паэзіі, якое з часоў рэвалюцыі 1905 г. вызначалася паступальнасцю і інтэнсіўнасцю, абяцала ў хуткім часе набыць яшчэ большы размах. Ярош.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

балотаўтвара́льны, ‑ая, ‑ае.

Звязаны з утварэннем балот. Самым характэрным для Палесся з’яўляецца шырокае развіццё балотаўтваральнага працэсу, які прывёў да наяўнасці велізарнай плошчы балот і забалочаных зямель. «Беларусь».

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

філія́цыя, ‑і, ж.

1. Развіццё чаго‑н. у паслядоўнай сувязі, у прамой залежнасці ад папярэдняга. Філіяцыя ідэй. Філіяцыя значэння слова.

2. Спец. Набыццё грамадзянства ў выніку нараджэння.

[Фр. filiation.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)