ко́лавы, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае адносіны да кола. Колавы след.

2. Які перамяшчаецца з дапамогай колаў. Колавы трактар. Колавы параход.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

шагаме́р, ‑а, м.

1. Спец. Прыбор для вымярэння шагу разьбы або шагу цыліндрычнага зубчастага кола.

2. Разм. Тое, што і крокамер.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

за́дні, -яя, -яе.

Які знаходзіцца ззаду, накіраваны назад.

Заднія ногі каня.

Задняе кола.

З. ход (ход назад). Заднім днём (больш раннім, чым было на самой справе).

◊

Без задніх ног (разм.) — пра вялікую стомленасць.

Заднім розумам моцны (разм.) — пра непрадбачлівага, някемлівага чалавека.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

распаўсю́дзіцца, 1 і 2 ас. не ўжыв., -дзіцца; зак.

1. Ахапіць сабой большае кола з’яў, асоб або прадметаў, большую тэрыторыю; пашырыцца.

Новыя тэхналогіі хутка распаўсюджваюцца ў розных сферах вытворчасці.

2. Стаць вядомым многім.

Чуткі распаўсюдзіліся па горадзе.

|| незак. распаўсю́джвацца, -аецца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Абако́л ’з абодвух бакоў’. Гл. кола.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

абмежава́цца, -мяжу́юся, -мяжу́ешся, -мяжу́ецца; -мяжу́йся; зак.

1. Не пайсці ў сваіх дзеяннях далей чаго-н., звесці дзейнасць да пэўнага кола пытанняў, задаволіцца чым-н.

А. дасягнутым.

2. Вызначыць мяжу якога-н. участка зямлі; з’явіцца мяжой чаго-н.

|| незак. абмяжо́ўвацца, -аюся, -аешся, -аецца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

пераце́рці, ператру́, ператрэ́ш, ператрэ́; ператро́м, ператраце́, ператру́ць; -цёр, -це́рла; ператры́; -цёрты; зак., што.

1. Трэннем раздзяліць на часткі.

Кола перацерла вяроўку.

2. Тручы, ператварыць у іншы від, стан.

П. тытунь на парашок.

3. Выцерці ўсё, многае.

П. пасуду.

|| незак. пераціра́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Світа́ш ‘неакаванае кола’ (глыб., Сл. ПЗБ). Няясна.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

умата́цца, ‑аецца; зак.

1. Разм. Укруціцца, ублытацца ў што‑н. Уматаўся канец вяроўкі ў кола.

2. Намотваючыся, змясціцца. Усе ніткі ўматаліся ў адзін клубок.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ца́пфа, ‑ы, ж.

Спец. Шып вала ці восі, які апіраецца на падшыпнік. Цыліндрычная цапфа. Цапфа кола турбіны. // Невялікі цыліндрычны выступ на сярэдзіне ствала гарматы.

[Ням. Zapfen.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)