Verbum

жыццё, -я́, н.

1. Сукупнасць з’яў, якія адбываюцца ў арганізмах, асобая форма існавання і руху матэрыі, якая ўзнікла на пэўным этапе яе развіцця.

Узнікненне жыцця на Зямлі.

Ж. раслін.

Законы жыцця.

2. Фізіялагічнае існаванне чалавека, раслін, усяго жывога ад зараджэння да смерці.

Ж. — бясцэнны дар.

3. Час такога існавання ад яго ўзнікнення да канца, а таксама ў які-н. яго перыяд.

Кароткае ж.

Пад канец жыцця.

Ж. пражыць — не поле перайсці (прыказка).

4. Дзейнасць грамадства і чалавека ў розных праявах.

Грамадскае ж.

Вясковае ж.

5. Навакольная рэчаіснасць.

Сувязь навукі з жыццём.

Правесці прапанову ў ж.

6. Ажыўленне, праяўленне дзейнасці, энергіі.

На вуліцы чулася ж.

◊

Аддаць жыццё за каго-, што-н. — памерці, ахвяраваць сабой.

Даць жыццё каму-н. — нарадзіць каго-н. (высок.).

Кончыць жыццё — памерці.

Не ад добрага жыцця — з гора, з бяды, не па сваёй ахвоце.

Не на жыццё, а на смерць — не шкадуючы жыцця.

Паміж жыццём і смерцю — знаходзіцца ў вельмі небяспечным стане.

Паплаціцца жыццём — загінуць.

Пуцёўка ў жыццё — веды, навыкі і пад., якія даюць магчымасць займацца працоўнай дзейнасцю.

Пытанне жыцця або смерці — пра што-н. вельмі важнае, рашаючае.

|| прым. жыццёвы, -ая, -ае (да 1—4 знач.).

астра́льны, -ая, -ае (кніжн.).

1. Звязаны з праблемамі светабудовы, жыцця, смерці, лёсу, узаемадзеяння Космасу і Зямлі, боскім пачаткам.

А. культ.

2. Зорны.

А. свет.

сяду́н, седуна́, мн. седуны́, седуно́ў, м. (разм.).

Нерухавы чалавек; чалавек, які вядзе маларухомы лад жыцця, пасіўны, бяздзейны; дамасед.

Ён не с., каб дома заставацца.

дэі́зм, -у, м.

Рэлігійна-філасофскае вучэнне, якое прызнае Бога тварцом свету, але адмаўляе яго ўмяшанне ў з’явы прыроды і грамадскага жыцця.

|| прым. дэісты́чны, -ая, -ае.

пахо́джанне, -я, н.

1. Прыналежнасць па нараджэнні да якой-н. нацыі, класа, саслоўя.

Беларус па паходжанні.

Сацыяльнае п.

2. Узнікненне, паяўленне.

П. жыцця на зямлі.

мярцві́ць, 1 ас. адз. звычайна не ўжыв., -віш, -віць; -вім, мерцвіце́, -вя́ць; незак., каго-што.

1. Пазбаўляць жыцця, губіць.

2. перан. Рабіць пустынным, змярцвелым (разм.).