цяжкаду́м, ‑а, м.
Тое, што і тугадум. [Ганна Сымонаўна:] — Апрача таго,.. [Лазук] цяжкадум. У ягоным розуме няма гнуткасці, няма здольнасці «на хаду», у залежнасць ад новых сітуацый, змяняць кірунак сваіх думак. Дубоўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Мэта ’месца, прадмет, лінія ці іншы ўмоўны арыенцір, да якога трэба дабегчы, дакінуць (мяч) пры некаторых рухомых гульнях’, ’тое, да чаго імкнуцца’, ’пастаўленая задача’ (ТСБМ, Касп., Бес.; КЭС, лаг.; рэч., Д.-З. Пін.; гродз., Нар. словатв.; бялын., Янк. Мат.), ст.-бел. мета ’цэль’ (пач. XVI ст.) запазычана са ст.-польск. meta (і met), якія з лац. mēta ’цэль, канчатковы пункт’ (Брукнер, 330 і 680; Булыка, Лекс. запазыч., 65). Яшчэ раз у літаратурную бел. мову гэта слова ўвёў У. Дубоўка (гл. Каўрус, ЛіМ, 11.3.1988, с. 6). Параўн. мета 1 і мета 3.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
лю́дскасць, ‑і, ж.
Чалавечнасць, спагадлівасць. [Ганна Сымонаўна:] — Дзякую вам за ўсё, за спагаду, за сапраўдную людскасць і сардэчнасць. Дубоўка. [Тадося:] — Так, майго Васільку, каб не ўрачы, усе любяць за яго людскасць, самавітасць. Гартны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бо́мкаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
Разм. Адзывацца звонкім гулам (пра звон, гадзіннік і пад.). Звон, нібыта на хаўтуры, засмучона з вежы бомкаў... Дубоўка. // Звонка гусці. У палісадніку працавіта бомкаў чмель. Лынькоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ажыццяві́цца, ‑явіцца; зак.
Здзейсніцца, збыцца; стаць рэальнасцю. Задума ажыццявілася. □ А з ім [Цікаўным] ідзе рука ў руку, дачка з ім Сонца — Мілавіца. І будуць так ісці, — пакуль іх Слова не ажыццявіцца. Дубоўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
загаве́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; зак.
Пачаць гавець.
•••
Загавець душой — сканаць, памерці, загінуць. Тайга — гэта бязмежны зялёны акіян, у якім свае няпісаныя законы, прыкметы, не ведаючы якіх можна і душой загавець. Дубоўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зно́сак, ‑ска, м.
1. Маленькае, звычайна апошняе, курынае яйцо.
2. перан. Пра слабага, нікуды не вартага чалавека. — А мы зноскі якія, ці што? Не здолеем абсадзіць якіх дваццаць — трыццаць кіламетраў? Дубоўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паспіло́ўваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.
Спілаваць усё, многае. Вось яны прыгажуны кедры на... сасонках! Нібыта які чараўнік паспілоўваў сасонкі на паўметра ад зямлі, а тады пастаўляў на іх кедры. Дубоўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пустапаро́жнасць, ‑і, ж.
Уласцівасць пустапарожняга; пустая, бяссэнсавая справа. — Ці варта было траціць столькі дарагіх для чалавека гадоў дзеля такой пустапарожнасці? Ніякага значэння для навукі, для жыцця ў гэтым адкрыцці няма... Дубоўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пустапаро́жні, ‑яя, ‑яе.
Разм. Неабгрунтаваны, беспадстаўны, нікчэмны. Пустапарожняя балбатня. □ Каб паказаць, што гэта не толькі пустапарожнія гутаркі, а рэальная справа, Ганна Сымонаўна падумала.. правесці спробу — згатаваць цукар з адпаведнай сыравіны. Дубоўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)