зра́зу, прысл.
Разм. Тое, што і адразу. Зося ўбегла ў хату і зразу заўважыла, што бацька сярдзіта настроен. Гартны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
празо́рлівасць, ‑і, ж.
Здольнасць прадбачыць будучае; праніклівасць. Славіка.. ўразіла Ірыніна празорлівасць: «Я адразу адчула ў гэтай рудой суперніцу». Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Лу́шчык 1 ’лён-скакунец, самасейны лён, семя якога высыпалі ў купальскую ноч на магілу, каб выклікаць дождж’ (Уладз.; драг., КЭС). Да лу́шчыць (гл.). Матывацыя: лён адразу ж вылушчваўся, як толькі трохі паспяваў. Аналагічна ўтвораны лушчык ’лузан’ (ТС, віл., Сл. ПЗБ), а таксама лу́шчыкі ’расколатыя пруты, з якіх плялі кашы’ (паст., Сл. ПЗБ).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
урэ́зацца, -э́жуся, -э́жашся, -э́жацца; -э́жся; зак., у што.
1. Уваткнуцца, укліні́цца ў што-н. вузкім, вострым.
Човен урэзаўся ў пясчаны бераг.
Лес клінам урэзаўся ў поле (перан.).
2. перан. Імкліва ўварвацца ўнутр чаго-н.
Конніца ўрэзалася ў варожыя рады.
3. перан. Запомніцца моцна і адразу.
У. ў памяць.
4. перан. З разгону сутыкнуцца з чым-н. (разм.).
Машына ўрэзалася ў слуп.
|| незак. ураза́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца і урэ́звацца, -аюся, -аешся, -аецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
міргатлі́вы, ‑ая, ‑ае.
Разм. Тое, што і мігатлівы. Неяк адразу і густа высыпалі на ўсім небе зоры, буйныя, міргатлівыя. Сачанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
панібра́т, ‑а, М ‑браце, м.
Разм. Блізкі знаёмы, прыяцель. З людзьмі [пісар Дулеба] сходзіцца борзда і адразу ўваходзіць у ролю панібрата. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
правурката́ць, ‑вуркоча; зак.
1. Абазвацца вуркатаннем. Хмару паласнула адразу некалькі маланак, і глуха правуркатаў гром. Даніленка.
2. Вуркатаць некаторы час.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
таранта́с, ‑а, м.
Спецыяльная дарожная павозка на чатырох колах, звычайна крытая. Разгневаны Любіш, у тарантасе адразу памчаў у Навагрудак. Місько.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
чашападо́бны, ‑ая, ‑ае.
Які мае выгляд, форму чашы. [Белыя будынкі] вольна раскінуліся ў чашападобнай лагчынцы, што пачыналася адразу ля падножжа царквы. Караткевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Пры́хваткам, пры́хваткамі ’ў перапынках паміж іншымі справамі і заняткамі; нерэгулярна, урыўкамі’ (ТСБМ, Янк. 1, Клім., Мат. Гом., Сл. ПЗБ, ТС, Сл. Брэс., ЛА, 5), пры́хваткай, пры́хваткаю, прі́хваткі ’тс’ (Янк. 1, Скарбы; карэліц., ушац., полац., ЛА, 5), пры́хватам, прі́хватым ’тс’ (гарад., іўеў., ЛА, 5), пры́хвытым ’у момант, адразу; адным махам’ (Бяльк.). Да прыхваці́ць < хваціць, хватаць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)