пасрэ́днасць, ‑і, ж.
1. Уласцівасць пасрэднага. Пакуль .. [Малышаў] тоіць ад сябе гэтыя думкі аб сваёй пасрэднасці, бо перад чыстымі імкненнямі дзяцінства яны ўганяюць у сорам. Хадановіч.
2. Разм. Бясталентны, няздатны чалавек.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паўпаліто́, нескл., н.
Кароткае, не ніжэй каленяў, паліто. Паходня паклаў на табурэтку палявую сумку, зняў з сябе асенняе паўпаліто і шапку і, павесіўшы іх у шафу, вярнуўся да стала. Хадкевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прывучы́цца, ‑вучуся, ‑вучышся, ‑вучыцца; зак.
Выпрацаваць у сябе якую‑н. звычку, навык да чаго‑н. Прывучыцца да акуратнасці. □ — Не бачыш, я займаюся трэніроўкай. Хачу прывучыцца, каб галава не кружылася. Гамолка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прысмакта́ць, ‑смакчу, ‑смокчаш, ‑смокча; зак., што.
Прыцягнуць, прыціснуць да сябе. [Ліда] упала на чорны, змяшаны з вугалем пясок. Паспрабавала падняцца, але плечы яе нібы што прысмактала. Федасеенка. // перан. Разм. Захапіць сабой.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
самаахо́ва, ‑ы, ж.
Ахова сябе, сваёй маёмасці ўласнымі сіламі; папераджальныя мер для ўласнай бяспекі. У гэтую хвіліну ўжо не існавала яго [Мікалая] ўласнага жыцця з шматлікімі пачуццямі і інстынктамі самааховы. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сумнава́та,
1. Прысл. да сумнаваты.
2. безас. у знач. вык. Пра пачуццё суму, нуды. Павел Дубок .. адчуваў сябе блага. І сумнавата было крыху і ўсякія думкі лезлі ў галаву. Лынькоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
хіхі́канне, ‑я, н.
Дзеянне паводле знач. дзеясл. хіхікаць, а таксама гукі гэтага дзеяння. [Чырвонаармеец] пачуў лёгкае хіхіканне мужчын. Бядуля. Тонкае хіхіканне Смагула і залівісты рогат Мікешкі вывелі з сябе Паўліка. Беразняк.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
чэкі́ст, ‑а, М ‑сце, м.
Гіст. Супрацоўнік Чэка. На калідоры стаялі напагатове чэкісты. Ключавы заўважыў у кутку Карнея Скібу, прывітаўся з ім і запрасіў да сябе ў кабінет. М. Ткачоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зваць, заву, завеш, заве; завём, завяце; незак., каго-што.
1. Голасам або кіўком запрашаць падысці ці абазвацца; клікаць. Зваць да сябе дзяцей. □ Дзед, здаецца, нічога не чуў і не цяміў. Ён толькі катурхаў сына, будзіў, зваў яго. Колас. // Запрашаць куды‑н. Рабочыя падкідвалі бацьку ўгору, качалі на руках, звалі да сябе ў госці. Лынькоў. На маёўку ў бліжнія бары завуць сяброўку юныя сябры. А. Вольскі. // Заклікаць, агітаваць да выканання чаго‑н. Я адплаціў народу, Чым моц мая магла: Зваў з путаў на свабоду, Зваў з цемры да святла. Купала. [Адась:] Трэба зваць сялян на дэманстрацыю, а там і на барыкады. Козел. // перан. Прывабліваць, прыцягваць. Вызначаюцца трохі шырокія далі, завуць яны да сябе сваім размахам і воляй. Чорны. Сонца.. вабіла і звала да сябе малога Янку. Бядуля.
2. Называць. Івана Сцяпанавіча і Мар’ю Сцяпанаўну Юра зваў татам і мамай... Васілевіч. Салаўіны гай, а побач — вёска, І завуць Мядзведзічы яе. Бялевіч.
•••
Памінай як звалі гл. памінаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ка́лман ’анучнік, зборшчык утыльсыравіны’ (Сцяшк.). Без адпаведнікаў. Слова па структуры нагадвае запазычанне, але відавочна малы арэал распаўсюджання лексемы сведчыць пра магчымы рэгіянальны наватвор. Хутчэй за ўсё, адантрапанімічнае ўтварэнне. З магчымых слав. паралелей звяртаюць на сябе ўвагу рус. зах.-бран. калманоги ’кульгавы’, бел. калматы ’касматы’ (гл.), адна к разглядаемае слова наўрад ці суадносіцца з імі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)