Карчане́ць ’моцна азябшы, траціць адчуванне’ (ТСБМ, Чорны) («зрабіцца як корч, як пень»), параўн. дубець у тым жа значэнні. Гл. корч.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пустаглу́м ’хто бескарысна марнуе грошы ці іншыя каштоўныя рэчы’ (Варл.). Да глуміць ’псаваць, марнаваць’, параўн. попусту, упустую (траціць грошы і пад.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
расхо́давацца, -дуюся, -дуешся, -дуецца; -дуйся; зак. і незак.
1. Патраціць (траціць) грошы на што-н. (разм.).
Р. на пакупкі.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Патраціцца (траціцца), пайсці (ісці) на што-н.
Масла расходуецца эканомна.
|| зак. зрасхо́давацца, -дуюся, -дуешся, -дуецца; -дуйся.
|| наз. расхо́даванне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
затра́ціць, ‑трачу, ‑траціш, ‑траціць; зак., што.
Зрасходаваць, патраціць (сродкі, сілу, час і пад.) для якой‑н. мэты. Затраціць грошы на рамонт. Затраціць сродкі на будаўніцтва. Затраціць многа часу на вучобу.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Мараха́ніць ’траціць час дарма’ (Бяльк.). Няясна. Магчыма, узыходзіць да рус. морх ’махры’, ’аборкі на рукавах сукенкі’ > ’рабіць махры, аборкі’ > ’займацца непатрэбнай справай’ > ’марнаваць час’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
мізарне́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е; незак.
1. Худнець, траціць належны выгляд.
Жанчына на вачах мізарнела.
Мізарнее душа гэтага чалавека (перан.).
2. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Рабіцца меншым, менш значным (разм.).
Кавалак вяндліны з кожным днём мізарнее.
|| зак. змізарне́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е і памізарне́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
няме́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; незак.
1. Станавіцца нямым, траціць здольнасць гаварыць. // перан. Змаўкаць, застываць у маўчанні. Калі бярэцца на цвет чаромха,.. — падае голас салавей. Ён ажывае ўвечары, ён нямее днём. Пташнікаў. Пазіраючы на паравозы, слухаючы свісткі,.. [Чарняхоўскі] нямеў ад захаплення. Мележ.
2. перан. Траціць адчувальнасць (ад холаду, стомы і пад.). Нямеюць, заходзяцца на марозе ногі. Лынькоў. [Скрынкі] уразаюцца ў плечы, паднятыя ўверх рукі нямеюць. Новікаў. // Рабіцца нерухомым, сціхаць. Вецер нямее, хмар не відаць. Купала.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
цьмяне́ць, ‑ее; незак.
1. Станавіцца цьмяным; цямнець. На голых кустах стухаў вечар, неба цьмянела і, здавалася, асядала на лес. Карамазаў. // Траціць свой бляск, яркі колер. [Хлопец:] — Ах, як жа не пашанцавала вам! Блешні цьмянеюць і чарвячкі, відаць, сохнуць. Ракітны.
2. перан. Траціць сваю яркасць, выразнасць: станавіцца менш выразным. Цьмянела яго слава. □ Дарагія вобразы радзімы ніколі не цьмянеюць перад нашымі вачыма. Хведаровіч. Але што больш астывалі [мядзведзіцкія], то ўсё больш цьмянела задавальненне ад перамогі. Крапіва.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прыто́мнасць ж. созна́ние ср., чу́вство ср.;
прыве́сці да п. — привести́ в созна́ние (в чу́вство);
тра́ціць п. — теря́ть созна́ние, лиша́ться чувств
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
падсвядо́масць, ‑і, ж.
1. Уласцівасць падсвядомага.
2. Не зусім усвядомленыя думкі, пачуцці, уяўленні. Дзесь, у падсвядомасці, як бы нейкі голас казаў, як неразумна, як брыдка траціць свой час у .. забавах. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)