ра́ла, ‑а, н.
Адгаліненне ствала дрэва; тоўсты сук. Дрэвы раслі на прыволлі: яны былі высокія, мажныя ў абхваце, з разгалістымі раламі. С. Александровіч. Непадалёку ад хаты, пры самым плоце, расла ў два абхваты ліпа, у ралах якой была прымайстравана старая барака. Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Таўсто́е ’тлустае сала’ (мядз., ЛА, 4), ’тлустае, цяжкае для стрававання’ (Барад.). Гл. тоўсты.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
кру́пнік 1, ‑у, м.
Крупяны суп; крупеня. Ужо з’елі верашчаку, яе месца заняў на стале забелены прасяны крупнік. Гурскі.
кру́пнік 2, ‑у, м.
Хмельны мядовы напітак, пашыраны раней на Беларусі. — Добра, — сказаў тоўсты Іван і закругленым рухам разліў па чарках крупнік. — Карты на стол. Караткевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Кню́ха ’жывот’ (Нар. лекс.), ’тоўсты чалавек’ (Мат. Гом.). Магчыма, кантамінацыя кіндзюх і бруха (*кіндзюха > кнюха).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ляпе́ш 1, лепе́ш, лэпе́ш ’праснак’, ’няўдалы, ацеслівы хлеб’, ’тоўсты блін з цёртай бульбы, змешанай з мукою’, ’нязграбны, тоўсты чалавек’ (Шат., Вешт., Янк. 1). Зах.-укр. лепу́х ’закалец на хлебе’. Да больш архаічнага ляпёх ’тс’ (гл.).
*Ляпе́ш 2, лепе́ш ’пячнік’ (мазыр., Шатал.). Прасл. рэгіяналізм, утвораны пры дапамозе суфікса ‑ešь. Да ляпі́ць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
прасна́к, ‑а, м.
Тоўсты блін з прэснага цеста. Не прайшло і дзесяці хвілін, як на стале ўжо сквірчэла яешня, а ў місцы ляжалі свежыя агуркі і праснакі, якія Рыма сама пякла замест хлеба. Васілеўская. Маці цеста тады учыніла з вадой, праснакоў нарабіла з чаромхай лясной. Дубоўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
таўсма́ты, ‑ая, ‑ае.
Разм.
1. Трохі тоўсты, таўставаты. І з чым нос дзядзькаў параўнаць. Каб выйшаў ён такі, як трэба: Ну, нос кароткі і таўсматы, Ды досыць спрытны, хоць кірпаты. Колас.
2. Поўны, моцна складзены (пра чалавека). Каржакаваты хлопец, гэтакі таўсматы здаравяк, гаварыў з раздум’ем. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Таўстадзю́бец ’крыжадзюб’ (ПСл). Да тоўсты і дзюба (гл.) з суф. ‑ец, што абазначае носьбіта прыкметы (ад *тоўстадзюбы).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Таўсталу́пы ’той, у каго тоўстыя вусны’ (паст., брасл., кругл., ЛА, 3). Да тоўсты і лупы ’губы’, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
То́ўстуха ’брыца, Echinochloa crusgalli L.’ (стол., ЛА, 1). Да то́ўсты (гл.). Названа паводле таўсматага круглага пушыстага коласа.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)