пурпурна-... і пурпурова-...
Першая састаўная частка складаных слоў са знач.:
1) пурпурны, пурпуровы, з пурпурным адценнем, напр.: пурпурна-малінавы, пурпурна-ружовы, пурпурова-фіялетавы, пурпурна-чырвоны;
2) пурпурны, пурпуровы ў спалучэнні з іншым асобным колерам, напр.: пурпурна-сіні, пурпурова-чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
лазурко́вы, ‑ая, ‑ае.
Светла-сіні, колеру яснага неба. Чыстае лазурковае неба разгорнутым парасонам аднімала шырокія прасторы. Гартны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Пуко́вы ’цёмна-чырвоны’ (Растарг.), параўн. запіс з той жа тэрыторыі — пуковый ’сіні’: сояй на ей был пуковый. Няясна, магчыма, ад кубовы ’сіні’ з метатэзай, параўн. рус. дыял. пукон ’купон’, і аглушэннем звонкага зычнага.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
інды́гавы, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да індыга. Індыгавая вытворчасць.
2. Цёмна-сіні, кубавы. Індыгавая фарба. Індыгавы колер.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сіне... (а таксама сіня...).
Першая састаўная частка складаных слоў, якая адпавядае па значэнню слову «сіні», напрыклад: сінегаловік і інш.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сінь, ‑і, ж.
1. Сіні колер. Красавік — Гэта першыя краскі вясны, Некранутая сінь Танканогай пралескі. Звонак. Не абняць, не змераць вокам Шыр палёў і неба сінь. Хведаровіч. Вочы ў мяне Не згубілі яшчэ сваю сінь. Танк. // Сіняя прастора, сіняя паверхня (пра неба, мора, паветра). З аднаго боку — шырачэзная марская сінь, з другога — неаглядныя прасторы Калхідскай нізіны. Самуйлёнак. Каб толькі там, дзе ясені Вартуюць сінь высокую, Не чуць, як хтосьці ў засені Заве любоў далёкую. Гілевіч. // Сіні туман, смуга. Вочы яе блукалі па абшары і нічога, апрача мутнаватай сіні, не бачылі. Бядуля. Па мокрай сенажаці.. [Гэлька] ішла ціхімі крокамі, шукаючы вачыма ў туманнай сіні якую-небудзь будыніну. Чарот. // Пра вечар, ранак. Сінь за акном пагусцела, дрэвы згорбіліся. Шашкоў. Развіталіся яны на золку, калі сінь за акном парадзела. Карпаў.
2. У горнай справе — назва некаторых руд, якія маюць сіні колер. Медная сінь. Жалезная сінь.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ультрамары́навы, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да ультрамарыну. Ультрамарынавая фарба.
2. Які мае колер ультрамарыну; ярка-сіні. Ультрамарынавае неба.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ла́кмус, -у, м. (спец.).
Фарбавальнае рэчыва, якое змяняе колер насычанай ім паперы пад дзеяннем кіслот на чырвоны, а пад дзеяннем шчолачаў — на сіні колер.
|| прым. ла́кмусавы, -ая, -ае.
○
Лакмусавая папера — папера, пакрытая лакмусам.
◊
Лакмусавая паперка — сродак выяўлення, праверкі адносін паміж кім-н. і інш.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Сіневаро́ць ‘пралеснік шматгадовы, Mercurialis perennis L.’ (гродз., маг., Кіс., Байк. і Некр.). Да сіні і ‑варочаць; магчыма таму, што расліна пры сушцы набывае сіні або фіялетавы колер; гл. Нейштадт, Определитель, 371 і наст. Параўн. балг. син отврат ‘расліна, якая ў вадзе набывае сіні колер’ з той жа ўнутранай формай. Рус. синеворо́т, во́рот сини ‘казялец едкі’, якая, паводле Аненкава (290), часта ўжываецца ў чараўніцтве і таму, відаць, ад приворот ‘нагавор; прыварот, прычароўванне’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
сіні́цца, сініцца; незак.
1. Фарбавацца ў сіні колер. Мора сініцца сінім алоўкам. Бядуля.
2. Падсіньвацца (пра бялізну).
3. Зал. да сініць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)