мо́ченька ласк., фольк. сі́ла, -лы ж.;
мо́ченьки нет (не ста́ло) сі́лы няма́ (нестае́).
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
◎ Нездале́ка ’той, у каго мала фізічнай сілы’ (Янк. 3.), нездаляка ’тс’ (Пятк. 2), нездалётнік ’нямоглы, слабы чалавек’ (Янк. 3.), ад нездалёць, ніздалёць ’быць слабому здароўем, нядужаму, хвораму’ (Янк. 1; глус., Янк. Мат.), нездалётны ’нямоглы, фізічны слабы’ (Янк. 1), з не здолець ’не адолець, не мець сілы што-небудзь зрабіць’; гл. здолець.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
крамя́ны, -ая, -ае.
1. Пругкі, цвёрды, сакавіты.
К. качан капусты.
2. Поўны сілы і здароўя (пра чалавека).
3. перан. Свежы, ядраны.
Крамянае надвор’е.
|| наз. крамя́насць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
знемагчы́, знемагу́, знямо́жаш; знямо́жа; знямо́г, знемагла́, -ло́; знемажы́, зак.
Страціць сілы, аслабець, дайсці да знямогі.
З. ад доўгай дарогі.
З. ад смагі.
|| незак. знемага́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
апра́віцца, -ра́ўлюся, -ра́вішся, -ра́віцца; зак.
1. ад чаго. Аднавіць свае сілы, ачуняць, паправіцца; дасягнуць ранейшага стану.
А. ад хваробы.
2. Спаражніцца (разм.).
|| незак. апраўля́цца, -я́юся, -я́ешся, -я́ецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
мужне́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е; незак.
1. Дасягаць поўнага фізічнага развіцця, рабіцца дарослым, сталым.
Хлапец на вачах мужнее.
2. перан. Накапляць сілы, станавіцца больш моцным.
М. у барацьбе.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Ахля́ць ’аслабець і апусціць рукі, апусціцца, здацца’ (Янк. II), ’аслабець; заняпасці’ (Ян.), охляб ’заняпаў, аслабеў’ (Бесар.), параўн. «стаў худы і больш ахлялы» (КТС), схліялы ’кволы, слабы; стары’, схліяць ’аслабець, састарыцца’ (Яўс.), укр. охлясти і охлянути ’схуднець, аслабець, страціць сілы’; апошняе разам з ц.-слав. (рус.) охлѧдание ’абыякавасць’, ахлѧнѧти ’аслабець’ з *xlęd‑nǫ‑ti ’страціць сілы’, параўн. хлянуты ’страціць сілы, схуднець’ (Клім.), што звязана чаргаваннем галосных кораня з *xlǫditi ’пазбаўляць сілы’, параўн. чэш. chlouditi ’тс’, гл. Бернекер, 388 і наст.; Скок, 1, 672; Ілліч–Світыч, ВЯ, 1961, 4, 94, насуперак Фасмеру, 4, 246. Для некаторых форм і значэнняў магчымы ўплыў утварэнняў з *xlęb‑, параўн. хляблы ’худы, слабы’ (Нік. Очерки), укр. охляб(ну)ти ’аслабнуць’ (пра сувязь частак у чым-небудзь) і інш.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ветраме́р, ‑а, м.
Прылада для вызначэння сілы ветру.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ампе́р, ‑а, м.
Адзінка вымярэння сілы электрычнага току.
[Ад уласнага імя.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
расшыра́льны, ‑ая, ‑ае.
Прызначаны для расшырэння. Расшыральныя сілы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)