спадру́чна, безас. у знач. вык., звычайна з інф.
Зручна; выгодна. Міхал з Антосем, як старыя, Займалі месцы канцавыя, І іх трымаліся выключна, Бо тут сядзець ім больш спадручна. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
імяні́ннік м., прям., перен. имени́нник;
◊ мець вы́гляд ~ка — шутл. смотре́ть имени́нником;
сядзе́ць як і. — сиде́ть как имени́нник
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
упо́равень нареч., разг.
1. наравне́; (на одном уровне — ещё) вро́вень;
2. (редко) ря́дом;
сядзе́ць у. — сиде́ть ря́дом
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
наве́рсе.
1. прысл. На верхняй частцы чаго-н., зверху.
Яблыкі на яблыні засталіся толькі н.
2. прысл. У вышыні, уверсе.
Н. кружылі буслы.
3. прысл., перан. У вышэйшай інстанцыі (разм.).
Рашэнне было прынята н.
4. прыназ. з Р. Выражае прасторавыя адносіны: ужыв. пры абазначэнні прадмета, на верхняй частцы якога размяшчаецца што-н.
Сядзець н. воза.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
турма́, -ы́, мн. ту́рмы і (з ліч. 2, 3, 4) турмы́, ту́рмаў, ж.
1. Месца зняволення, будынак, дзе ўтрымліваюцца асобы, пазбаўленыя волі.
Сядзець у турме.
2. Пакаранне зняволеннем.
Прайсці праз турму.
3. перан. Месца, дзе прыгнятаюць, дзе цяжка жывецца.
◊
Турма плача па кім (разм., неадабр.) — пра таго, хто заслугоўвае пакарання.
|| прым. турэ́мны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
арышта́нцкі, ‑ая, ‑ае.
Уст.
1. Які мае адносіны да арыштанта. Арыштанцкі халат. Арыштанцкія роты, камеры.
2. у знач. наз. арышта́нцкая, ‑ай, ж. Памяшканне для кароткачасовага ўтрымання арыштантаў. Сядзець у арыштанцкай.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зубаска́льства, ‑а, н.
Смех, жарты або насміханне з каго‑, чаго‑н. Сцёпка прачытаў.. [ліст] борздзенька — проста не хацеў пры таварышам сядзець над ім доўга, каб не выклікаць гэтым іх зубаскальства. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шматсло́ўе, ‑я, н.
Празмерная колькасць слоў (у размове, на пісьме і пад.). І сакратаром Пётр Блахін быў сапраўдным. Ён не любіў сядзець у кабінеце, не любіў доўгіх сходаў, шматслоўя. Мыслівец.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ёрзаць, ёрзацца ’неспакойна сядзець, круціцца’ (БРС, ТСБМ, Шат., Нас., Касп., Бяльк., ТС), ёрза ’непаседлівы чалавек’ (Мат. АС, З нар. сл.). Рус. ёрзать ’неспакойна сядзець, круціцца, мітусіцца, церціся аб штосьці, дамагацца’, ёрза ’непаседа, дураслівец, свавольнік, гарэза’, ёрзун ’які любіць заляцацца да жанчын, распуснік’, ёрзунья ’распусніца’. Гэта беларуска-рускае слова, магчыма, балтыйскага паходжання. Параўн. літ. er̃žilas, ar̃žilas ’жарабец’, eržùs, aržùs ’прагны, пахатлівы’. У якасці непасрэднай крыніцы ў такім выпадку была б заходнебалтыйская форма.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
неразгада́ны, ‑ая, ‑ае.
Які патрабуе разгадкі; незразумелы, загадкавы. Усіх хвалявала неразгаданая таямніца. Ваданосаў. Люблю сядзець уначы каля вогнішча, падкладаць у сіняе полымя дровы, ды слухаць іх трэск — мудрую неразгаданую гаворку. Каваль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)