недабі́ты, ‑ая, ‑ае.
Ранены, прыбіты не да смерці. Недабітая птушка. // перан. Не знішчаны поўнасцю пасля разгрому, паражэння. Пакідаючы за сабой недабітыя варожыя часці, .. нашы рухаліся ўперад і ўперад. Шахавец.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Памі́нкі ’абрадавы абед у памяць памёршага пасля хаўтур або праз пэўны тэрмін са дня смерці’ (ТСБМ, Нас., Гарэц., Касп., Шат.), памі́нькі ’тс’ (Сл. ПЗБ), памі́н ’тс’ (Нас.). Рус. поми́нки, укр. поми́нки. Да памінаць, ітэратыўнай формы ад помніць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ані́, прысл. (звычайна з адмоўем).
Ніколькі, зусім. [Янка:] — Можа з раніцы яны [трусы] І не кормлены ані? Гілевіч. Як гэта дзіўна ўсё ж — яна [Наста] ані Ганебнай смерці не баіцца сёння! А. Астапенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зберагчы́ся, ‑рагуся, ‑ражэшся, ‑ражэцца; ‑ражомся, ‑ражацеся; зак.
Застацца ў цэласці, у наяўнасці. У .. вуснай творчасці[народа] зберагліся лепшыя здабыткі старажытнай беларускай літаратурнай мовы. Шакун. // Зберагчы сябе (ад небяспекі, непрыемнасці, смерці); усцерагчыся.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
перадсмяро́тны, ‑ая, ‑ае.
Які бывае перад смерцю, папярэднічае смерці. Перадсмяротная сутарга. □ Ляжаў побач забіты гітлеравец, другі каля яго яшчэ курчыўся ў перадсмяротнай агоніі. Мележ. // Напісаны, сказаны перад смерцю. Перадсмяротнае завяшчанне.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
рэаніма́цыя, ‑і, ж.
Сукупнасць мерапрыемстваў па ажыўленню чалавека, які знаходзіцца ў стане клінічнай смерці, аднаўленне раптоўна страчаных або парушаных у выніку няшчасных выпадкаў, захворванняў і ўскладненняў функцый жыццёва важных органаў.
[Ад лац. reanimatio — ажыўленне.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
валасо́к, -ска́, мн. -скі́, -ско́ў, м.
1. гл. волас.
2. Тонкая металічная ніць, спружына, дроцік у якім-н. механізме.
3. Тое, што і варсінка (у 2 знач.; спец.).
◊
На валаску (вісець) (разм.) — знаходзіцца ў вельмі ненадзейным, небяспечным становішчы.
Жыццё хворага на валаску.
На валасок (валаску) ад чаго — вельмі блізка (ад якога-н. няшчасця).
Быць на валасок ад смерці.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ажы́ць, ажыву́, ажыве́ш, ажыве́; ажывём, ажывяце́, ажыву́ць; ажы́ў, ажыла́, -ло́; зак.
1. Стаць зноў жывым, вярнуцца да жыцця, аджыць.
А. пасля клінічнай смерці.
2. перан. Праявіцца ў ранейшай сіле, адрадзіцца.
Пасля зімы прырода ажыла.
Успаміны зноў ажылі.
3. перан. Зноў стаць бадзёрым, жыццярадасным; ажывіцца.
Усё ў школе ажыло, загуло як у раістым вуллі.
|| незак. ажыва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
◎ Пагі́рдзіцца ’памерці’. Параўн. дырдзіцца ’выцягваць ногі пры смерці’ (Касп.), ’здыхаць’ (вілен., Лаўчутэ, Балтызмы, 108), палес. згʼирдицца, згʼирджувацца ’тс’ (Лысенка, СПГ). Паводле Лаўчутэ (СБ, 109), з літ. dirdintis ’здыхаць, дайсці да канца жыцця’ < ЛгІ( ’лупіць, драць, знімаць скуру, кожу’. Гл. яшчэ дырда.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
залячы́ць, ‑лячу, ‑лечыш, ‑лечыць; зак., каго-што.
1. Загаіць шляхам лячэння. Залячыць рану. // Разм. Вылечыць не поўнасцю; ліквідаваць толькі знешнія адзнакі хваробы; падлячыць. Залячыць хваробу.
2. Разм. Змучыць лячэннем. Залячылі да смерці.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)