◎ Пі́кра ’прыкра’ (воран., Сл. ПЗБ) мае адпаведнік у славен. мове: piker ’востры, едкі, з’едлівы, пераборлівы, даўкі, горкі’, pikrn ’тс’, pikrost ’гарката, рэзкасць, строгасць, пераборлівасць, з’едлівасць’. У іншых формах прысутнічае ўстаўное прыкры ’непрыемны, рэзкі, варты жалю’, укр. прикрий ’непрыемны; стромы; моцны; рэзкі (пра колер)’, рус. зах., сіб. прыкрый ’даўкі’, ’цяжкі, недаступны’, польск. przykry ’стромы’, ’непрыемны. агідны’, чэш. prtkry ’рэзкі, агідны, грубы’, славац. prikry ’стромы’, ’суровы, строгі’, ’востры, рэзкі’, ’агідны’, ’прыкры’. Паводле Фасмера (3, 364). існуючыя збліжэнні і суаднясенні недакладныя. Аднак Махэк₂ (493) выводзіць дія іх прасл. *priкгь > прыкры (гл.)? якое супастаўляе са ст.-грэч. πικρός востры, з’едлівы, даўкі, балючы’ і з літ. piktas ’злы’ (Голуб-Копечны, 301; Бязлай, 3, 36). Голуб-Ліер (402) мяркуюць, што прасл. *priЬʼь з’явілася ў выніку перастаноўкі з *pikr‑. Спой (442) рэканструюе прасл. *рікгь з першасным значэннем ’вастрыё, укол’ (< *pikali ’калоць’).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
зык, ‑у, м.
Рэзкі, звонкі гук, голас. З выгану даносіўся рэзвы зык пастуховай трубы. Гартны. З балот даносіліся хвалі незвычайна мяккіх зыкаў крахтання жаб. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сі́верна, безас. у знач. вык.
Ветрана (пра халодны рэзкі марозны вецер). Сіверна, марозна на дварэ. □ На дварэ стала сіверна, шчыпала за шчокі, зліпаліся вейкі. Гурскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Рзне́нце, рзне́ньця ’рэзкі боль у жываце’ (воран., шальч., Сл. ПЗБ). Паводле Мацкевіч (там жа, 4, 331), з польск. rznięcie ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
вы́пад, ‑у, М ‑дзе, м.
1. Спец. Рэзкі рух уперад з апорай на выстаўленую нагу. Фехтавальшчык зрабіў імгненны выпад.
2. Варожае выступленне, нядобразычлівая выхадка. Злосны выпад.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Таргану́ць ’рэзкім рухам пацягнуць, штурхануць’, ’зрабіць рэзкі неадвольны рух’ (ТСБМ), ’рушыць з месца’ (шальч., Сл. ПЗБ). Аднакратны дзеяслоў ад торгаць, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ре́жущий
1. прич. які́ (што) рэ́жа; см. ре́зать;
2. прил., в разн. знач. рэ́жучы; (резкий) рэ́зкі;
ре́жущий свет рэ́зкае святло́.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
надры́вісты, ‑ая, ‑ае.
Рэзкі, сутаргавы, з надрывам (у 3 знач.); прарэзлівы. Надрывісты кашаль. Надрывісты крык. □ — Іван, Іван!.. — аднекуль знізу, са снежнай замеці, пачуўся надрывісты дзявочы голас. Мыслівец.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нявы́трыманы, ‑ая, ‑ае.
1. Які не мае дастатковай вытрымкі. Кацельшчык Мікалай Фёдаравіч — чалавек нявытрыманы, часам занадта рэзкі. Кірэйчык.
2. Які адступае ад прынятых прынцыпаў; непаслядоўны. Нявытрыманы стыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
трэск, -у, м.
1. Сухі, рэзкі гук, які ўтвараецца пры ламанні, трэсканні, разрыванні і пад. чаго-н.
Т. галля.
2. Шум, які ўтвараецца пры рабоце механізмаў, інструментаў і пад.
Т. матора.
Т. кулямёта.
3. перан. Шуміха, пустая балбатня (разм.).
◊
З трэскам (выгнаць, праваліцца і пад.) — ганебна, з вялікім скандалам.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)