Скаро́жыць ‘сагнуць, зламаць’ (Касп.), ‘знявечыць’ (Сцяшк. Сл.), ‘скрывіць’ (дзярж., Гіл.), ‘паралізаваць’ (шчуч., ваўк., Сл. ПЗБ). Да каро́жыцца ‘рабіць сутаргавыя рухі’ (гл.), карэ́жыць ‘гнуць, ламаць, выварочваць з коранем’ (Стан.), карэжыцца (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
жва́вы, -ая, -ае.
1. Поўны жыццёвых сіл; бадзёры, рухавы.
Жвавае дзіця.
Ж. работнік.
2. Ажыўлены, выразны, жыццярадасны (пра вочы, твар).
Ж. погляд.
Жвавыя вочы.
3. Бойкі, ажыўлены (пра гутарку).
Жвавая гамонка.
4. Хуткі па тэмпе, шпаркі.
Жвавыя рухі.
Жвавыя коні.
|| наз. жва́васць, -і, ж.
Небывалая ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ту́зацца, -аюся, -аешся, -аецца; незак.
1. Рабіць хуткія, рэзкія рухі, рыўкі.
Бездапаможна т. ў вадзе.
2. Мучыцца, робячы што-н. (разм.).
Т. на сваім палетку.
3. Штурхаць адзін аднаго, біцца, змагацца (разм.).
Хлопчыкі тузаліся.
|| аднакр. тузану́цца, -ну́ся, -не́шся, -не́цца; -нёмся, -няце́ся, -ну́цца; -ні́ся (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
неўпапа́д, прысл.
Недарэчы, не да месца. Многія словы былі сказаны неўпапад, але рухі яе [дзяўчынкі] рук дапамаглі нам зразумець усё. Няхай. — [Максім] так паглыбіўся ў роздум, што часам неўпапад адказваў на пытанні. Машара.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
аўтаматызава́ць, ‑зую, ‑зуеш, ‑зуе; зак. і незак., што.
1. Выкарыстаць (выкарыстоўваць), укараніць (укараняць) аўтаматычныя прыборы, прыстасаванне машыны ў вытворчасці. Аўтаматызаваць тэхналагічны, працэс.
2. Зрабіць (рабіць) аўтаматычным (у 2 знач.). Аўтаматызаваць рухі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
рух, -у, мн. -і, -аў, м.
1. У філасофіі — форма існавання матэрыі, бесперапынны працэс развіцця матэрыяльнага свету.
Няма матэрыі без руху і руху без матэрыі.
2. Перамяшчэнне каго-, чаго-н. у пэўным напрамку.
Вярчальны р.
Механізм прыйшоў у р.
Р. планет.
3. Змяненне становішча цела ці яго частак.
Р. рукі.
Танцавальныя рухі.
Ляжаць без руху.
4. перан. Унутраны штуршок, выкліканы якім-н. пачуццём, перажываннем.
Душэўныя рухі.
5. Язда, хада ў розных напрамках.
Р. транспарту.
Правілы дарожнага руху.
6. перан. Развіццё, напружанасць дзеяння.
Драматычны р. апавядання.
7. Актыўная дзейнасць многіх людзей, накіраваная на дасягненне агульнай сацыяльнай мэты.
Р. прыхільнікаў міру.
Нацыянальна-вызваленчы р.
8. Колькаснае ці якаснае змяненне; рост, развіццё.
Р. народанасельніцтва.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Маската́ць ’стукаць, шумець’ (смарг., Сцяшк. Сл.), драг. по‑москота́тэ посу́док ’з шумам паразбіваць посуд’ (КЭС). Відавочна, балтызм. Параўн. літ. maskatúoti ’шавяліцца, дрыжэць, трэсціся; гойдацца, хістацца; махаць, размахваць’, ’рабіць рухі рукамі; хуценька бегчы’, ’балбатаць’, ’гарэзіць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
маха́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак.
1. чым. Рабіць узмахі, рухі ў паветры.
М. рукой каму-н.
2. чым. Трэсці чым-н., пагражаючы каму-н.
М. кулаком.
3. Хутка ісці, рухацца, шпарыць (разм.).
Прыйшлося м. пяць кіламетраў па дажджы.
|| аднакр. махну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́.
|| наз. маха́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
крыўля́цца, ‑яюся, ‑яешся, ‑яецца; незак.
Рабіць ненатуральныя рухі цела, грымасы. [П’яны] непрыстойна крыўляецца, штурхаецца, як паяц, прытанцоўвае. Мележ. // Весці сябе ненатуральна, манернічаць. Але добры раманс гучэў ненатуральна: Рая «крыўлялася», голас яе дрынчэў, ламаўся. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паце́пваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак., чым.
Час ад часу злёгку сцепаць, рабіць сутаргавыя рухі (звычайна плячамі). Шура настаўляе каўнер пінжака, зябка пацепвае плячамі. Навуменка. Але прыходзілася ляжаць і толькі пацепваць плячамі, каб трохі сагрэцца. Шахавец.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)