дабро́ ср.

1. добро́, бла́го;

імкну́цца да ~ра́ — стреми́ться к добру́ (бла́гу);

я табе́а́ зы́чу — я тебе́ добра́ жела́ю;

дзе́ля ~ра́ радзі́мы — на бла́го ро́дины;

2. (добрые дела, поступки) добро́;

рабі́ць д. людзя́м — де́лать добро́ лю́дям;

3. разг. (имущество, пожитки) добро́;

ку́фры по́ўныя ~ра́ — сундуки́ полны́ добра́;

з усі́м сваі́м ~ро́м — со всем свои́м добро́м;

4. разг., ирон. (дрянь, что-л. негодное) добро́;

тако́га ~ра́ нам і дарма́ не трэ́ба — тако́го добра́ нам и да́ром не ну́жно;

з гэ́тага ~ра́ не бу́дзе — ничего́ хоро́шего из э́того не полу́чится;

не на д. — не к добру́;

не з ~ра́ — не с добра́;

не даве́сці да ~ра́ — не привести́ к добру́;

паміна́ць ~ро́м — помина́ть добро́м;

плаці́ць ~ро́м за д. — плати́ть добро́м за добро́;

няма́ лі́ха без ~ра́посл. нет ху́да без добра́;

за маё д. ды мне ў рабро́погов. за моё добро́ да мне в ребро́;

хто ~ру́ не радпосл. кто добру́ не рад;

ад ~ра́а́ не шука́юцьпосл. от добра́ добра́ не и́щут

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

зве́сці сов.

1. (сверху вниз) свести́;

2. (удалить, переместив) свести́;

з. каня́ з даро́гі — свести́ ло́шадь с доро́ги;

3. (украсть) увести́, свести́;

зладзе́і звялі́ каро́ву — во́ры увели́ (свели́) коро́ву;

4. (с правильного жизненного пути) сбить, соврати́ть;

5. (истребить) перевести́, извести́; (насекомых — ещё) вы́вести;

з. тарака́наў — вы́вести тарака́нов;

6. (лишить высокого положения) низвести́, свести́;

з. з п’едэста́ла — низвести́ (свести́) с пьедеста́ла;

7. (да чаго, у што) перен. свести́ (к чему, на что);

з. выда́ткі да мі́німуму — свести́ расхо́ды к ми́нимуму;

8. (привести в одно место) свести́;

усі́х дзяце́й звялі́ ў за́лу — всех дете́й свели́ в зал;

9. (собрать в одно целое) свести́, объедини́ть;

з. атра́ды ў брыга́ду — свести́ (объедини́ть) отря́ды в брига́ду;

10. (заставить поссориться, подраться) страви́ть;

з. саба́к — страви́ть соба́к;

11. подвести́, наду́ть;

12. (разговор) перевести́;

13. (глаза) сомкну́ть, смежи́ть;

з. раху́нкі — свести́ счёты;

з. канцы́ з канца́мі — свести́ концы́ с конца́ми;

з. са све́ту — сжить со све́та (со́ свету);

з. ў ро́жкі — столкну́ть лба́ми;

з. на нішто́ — свести́ на нет;

вачэ́й не з. — глаз не сомкну́ть;

з. ў магі́лу — свести́ в гроб (моги́лу);

з ро́зуму з. — с ума́ свести́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

кі́нуць сов.

1. (камень, палку и т.п.) бро́сить, ки́нуть; (с силой — ещё) метну́ть; швырну́ть; запусти́ть; пусти́ть;

2. (направить подкрепление, средства) бро́сить;

к. атра́д на выкана́нне зада́ння — бро́сить отря́д на выполне́ние зада́ния;

3. перен. (свет, тень и т.п.) бро́сить, отбро́сить;

4. (оставить, перестать заниматься) ки́нуть, бро́сить;

к. усё і пайсці́ — ки́нуть (бро́сить) всё и уйти́;

5. (покинуть, оставить) ки́нуть, бро́сить;

к. тава́рыша — бро́сить това́рища;

ка́жуць, што ён кі́нуў жо́нку — говоря́т, что он ки́нул (бро́сил) жену́;

6. (прекратить) бро́сить, оста́вить;

к. куры́ць — бро́сить кури́ть;

7. безл. бро́сить;

мяне́ кі́нула ў пот — меня́ бро́сило в пот;

8. (привести в тяжёлое состояние) пове́ргнуть;

гэта ве́стка кі́нула мяне́ ў ро́спачэ́то изве́стие пове́ргло меня́ в отча́яние;

9. перен. (произнести) бро́сить (сло́во);

кінь (кі́ньце)! — оста́вь (оста́вьте)!; переста́нь (переста́ньте)!; брось (бро́сьте)!; по́лно!;

к. во́кам — взгляну́ть; бро́сить взгляд;

к. жэ́рабя — бро́сить жре́бий;

к. цень — (на каго) бро́сить тень (на кого);

к. збро́ю — бро́сить ору́жие;

к. пальча́тку — бро́сить перча́тку;

к. кліч — ки́нуть клич;

к. я́кар — бро́сить я́корь;

к. по́зірк — бро́сить (ки́нуть) взгляд;

к.-ры́нуць — бро́сить на произво́л судьбы́;

куды́ ні к. во́кам — куда́ ни кинь гла́зом;

хоць кінь — хоть брось;

га́дка з’е́сці і шкада́ к.погов. проти́вно есть и жа́лко вы́плюнуть;

куды́ ні кінь — усю́ды клінпогов. куда́ ни кинь — всё клин

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

за предлог

1. с вин. а) за (каго, што);

взять за́ руку узя́ць за руку́;

движе́ние за мир рух за мір;

вы́йти за дверь вы́йсці за дзве́ры;

ему́ за со́рок яму́ за со́рак, яму́ бо́льш за со́рак;

моро́з уже́ за два́дцать гра́дусов маро́з ужо́ за два́ццаць гра́дусаў;

за киломе́тр отсю́да за кіламе́тр адсю́ль;

за ме́сяц перед э́тим за ме́сяц перад гэ́тым;

взять за образе́ц узя́ць за ўзо́р;

сде́лать что за кого́-л. зрабі́ць што́ за каго́е́будзь;

голосова́ть за предложе́ние галасава́ць за прапано́ву;

приня́ть кого́ за своего́ знако́мого палічы́ць каго́ за свайго́ знаёмага;

купи́ть за рубль купі́ць за рубе́ль;

по рублю́ за килогра́мм па рублю́ за кілагра́м; б) (при обозначении предмета, возле которого располагается кто-л. для какого-л. действия, занятия) за (што), да (чаго);

сесть за роя́ль се́сці за рая́ль;

сесть за стол се́сці за стол;

стать за пульт стаць за пульт; в) (при указании на переход границы времени) за (каго, што);

за́ полночь за по́ўнач; г) (при обозначении промежутка времени, в течение которого что-л. совершается) за (што);

за два дня рабо́та бу́дет зако́нчена за два дні рабо́та бу́дзе зако́нчана;

за отчётный пери́од за справазда́чны перы́яд; д) (минуя кого-, что-л.) за (каго, што);

вы́йти за воро́та вы́йсці за варо́ты; е) (при обозначении расстояния посредством предметов — где) за, праз;

за три до́ма от угла́ за (праз) тры дамы́ ад ро́га; ж) (при обозначении объекта действия) за (што);

взя́ться за рабо́ту узя́цца за рабо́ту (пра́цу);

взя́ться за перо́ узя́цца за пяро́;

2. с твор. а) за (кім, чым);

сиде́ть за столо́м сядзе́ць за стало́м;

за рабо́той за рабо́тай;

стоя́ть за станко́м стая́ць за станко́м;

сло́во за ва́ми сло́ва за ва́мі;

следи́ть за поря́дком сачы́ць за пара́дкам;

бума́га за но́мером 225 папе́ра за ну́марам 225;

за по́дписью секретаря́ за по́дпісам сакратара́; б) (по ту сторону, позади кого-, чего-л.) за; (преимущественно с оттенком протяжённости, реже — ещё) за (кім, чым);

за горо́й за гаро́й; в) (при указании на последовательность, постепенность) за (кім, чым);

чита́ть кни́гу за кни́гой чыта́ць кні́гу за кні́гай;

год за го́дом го́д за го́дам; г) (при указании лица, предмета и т. п., которые нужно достать, добыть, привести и т. п.) па (каго, што);

идти́ за водо́й ісці́ па ваду́;

посла́ть за до́ктором пасла́ць па до́ктара;

зайди́те за мной зайдзі́це па мяне́; (в конструкциях со значением искать, собирать что-л.) у, ў, па, ва, ува (што);

идти́ за я́годами ісці́ ў я́гады;

пое́хать за дрова́ми пае́хаць у (па) дро́вы; д) (для обозначения лица или предмета, на которое направлено действие) за (кім, чым), да (каго, чаго); а также переводится конструкциями без предлогов;

следи́ть за чье́й-л. мы́слью сачы́ць за чыёй-не́будзь ду́мкай;

уха́живать за же́нщинами заляца́цца да жанчы́н;

уха́живать за больны́м дагляда́ць хво́рага;

смотре́ть за детьми́ глядзе́ць дзяце́й; е) (для обозначения лица, обладающего каким-л. свойством) за (кім), у, ў, ва, ува (каго);

за ним во́дятся грешки́ за ім во́дзяцца грашкі́;

за ним есть э́та привы́чка у яго́ ёсць гэ́та прывы́чка; ж) (для обозначения лица или предмета, от которых зависит наступление какого-л. действия, состояния) за (кім, чым), у, ў, ва, ува (кім, чым); а также переводится конструкциями без предлогов;

де́ло ста́ло за немно́гим спра́ва ста́ла за малы́м;

заде́ржка за де́ньгами затры́мка ў граша́х;

о́чередь за ва́ми ва́ша чарга́, за ва́мі чарга́; з) (при обозначении причины) з-за (чаго), праз (што), па (чым), з прычы́ны (чаго);

за отсу́тствием све́дений з-за адсу́тнасці зве́стак;

за недоста́тком вре́мени з-за недахо́пу (праз недахо́п, з прычы́ны недахо́пу) ча́су;

за мо́лодостью лет па маладо́сці гадо́ў;

3. в знач. нареч. за;

выска́зывания за и про́тив выка́званні за і су́праць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

даць сов.

1. в разн. знач. дать; (что-л. в чьё-л. распоряжение — ещё) предоста́вить; (доставить как результат — ещё) принести́; (плату — ещё) назна́чить; (преподнести — ещё) поднести́; (ввести в действие — ещё) откры́ть;

д. гро́шы — дать де́ньги;

д. прэ́мію — дать пре́мию;

на вы́гляд ёй не́льга д. больш за тры́ццаць — по ви́ду ей нельзя́ дать бо́льше тридцати́;

д. у зу́быпрост., груб. дать в зу́бы;

д. паспа́ць — дать поспа́ть;

д. канцэ́рт — дать конце́рт;

д. арты́кул у за́ўтрашнім ну́мары газе́ты — дать статью́ в за́втрашнем но́мере газе́ты;

д. адка́з — дать отве́т;

д. кля́тву — дать кля́тву;

д. звано́к — дать звоно́к;

сцяна́ дала́ трэ́шчыну — стена́ дала́ тре́щину;

д. кватэ́ру — дать (предоста́вить) кварти́ру;

д. сло́ва — дать сло́во;

сад даў вялі́кі дахо́д — сад дал (принёс) большо́й дохо́д;

д. гасці́нец — дать (поднести́) пода́рок;

д. ток — дать ток;

д. ваду́ — дать (откры́ть) во́ду;

2. (што) подве́ргнуть (чему); наложи́ть (что);

д. спагна́нне — подве́ргнуть наказа́нию; наложи́ть взыска́ние;

д. зразуме́ць — дать поня́ть;

д. во́лю сляза́м — дать во́лю слеза́м;

д. во́лю рука́м — дать во́лю рука́м;

без дай прычы́ны — ни за что ни про что;

д. аб сабе́ знаць — дать о себе́ знать;

д. галаву́ на адсячэ́нне — дать го́лову на отсече́ние;

не д. (сябе́) у кры́ўду — не дать (себя́) в оби́ду;

не д. хо́ду — не дать хо́ду;

д. пу́дла — промахну́ться; дать ма́ху;

і паню́хаць не д. — и поню́хать не дать;

д. по́ўху — дать затре́щину, отве́сить оплеу́ху;

д. во́лю сваі́м пачу́ццям — дать во́лю свои́м чу́вствам;

д. бяро́завай ка́шы — дать берёзовой ка́ши;

дае́ сябе́ адчува́ць — даёт себя́ знать;

д. даро́гу — дать доро́гу;

д. ход (спра́ве) — дать ход (де́лу);

д. дзёру (дра́ла, драпака́, лататы́) — дать (зада́ть) дёру (дра́ла, тя́гу, лататы́, стрекача́, стречка́);

д. дразда́ирон. разойти́сь (в та́нцах, рабо́те и т.п.);

д. адбо́й — дать отбо́й;

д. спако́й — оста́вить в поко́е;

д. ве́ры — пове́рить, дать ве́ру;

д. круг — дать крю́ку;

(не) д. дыхну́ць — (не) дать дух перевести́; (не) дать вздохну́ть;

дай бо́жа — дай бог;

д. ду́лю — показа́ть фи́гу (ку́киш);

д. газ — дать газ;

д. ду́бапрост. сыгра́ть в я́щик; отда́ть концы́; окочу́риться;

д. га́сла — дать знать; оповести́ть;

я табе́ дам! — я тебе́ (те) дам!;

як бог дасць — как бог даст;

д. пе́рцу (чо́су) — (каму) дать пе́рцу (кому);

до́рага б даў (заплаці́ў) — до́рого бы дал (уплати́л);

д. па ша́пцы — дать по ша́пке;

д. фо́ру — дать фо́ру;

д. за́дні ход — дать за́дний ход;

д. пача́так — (чаму) дать нача́ло (чему);

д. пы́тлю (жа́ру) — дать жару;

д. храпака́ — зада́ть храпови́цкого;

д. ды́хту — дать взбу́чку (нагоня́й), намы́лить (намя́ть) хо́лку;

д. ма́ху — дать ма́ху;

д. (зае́хаць) у ву́ха — дать (съе́здить) в у́хо;

д. зда́чы — дать сда́чи;

д. у ла́пу — дать в ла́пу;

д. па ла́пах — дать по рука́м;

ра́ды не д. — а) не упра́виться, не сла́дить (с кем-, чем-л.); б) ума́ не приложи́ть;

д. у галаву́ — уда́рить в го́лову;

дай ты ра́дывводн. сл. скажи́ пожа́луйста (на ми́лость);

д. па ка́рку (у ка́рак) — дать по ше́е;

д. сябе́ ашука́ць (падману́ць) — да́ться в обма́н;

д. ла́зню — зада́ть ба́ню;

д. лазы́ — зада́ть пе́рцу;

не д. спу́ску — не дать спу́ску;

д. у ко́сці — всы́пать; дать взбу́чку;

як піць д. — как пить дать;

бог дасць — бог даст;

дай бог но́гі — дай бог но́ги;

бог ро́зуму не даў — бог ума́ лиши́л;

д. наганя́й (прачуха́нку, прачуха́нец) — дать нагоня́й; протере́ть с песо́чком;

д. прабо́рку — дать нахлобу́чку;

да́йце час — да́йте срок;

д. падста́ву — дать по́вод;

д. нагу́воен. дать но́гу;

д. жыццё — (каму) дать жизнь (кому);

д. ладпривести́ в поря́док;

дай бо́жа, ды не ве́даю — ви́лами по воде́ пи́сано;

як піць д. — как пить дать;

дай бо́жа на́шаму цяля́ці во́ўка спайма́ціпосл. дай бо́же на́шему теля́ти во́лка пойма́ти;

сам не гам і друго́му не дампогов. соба́ка на се́не

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)