валацу́га, -і, ДМ -у, Т -ам, м.; ДМ -цу́зе, Т -ай (-аю), ж., мн. -і, -цу́г (разм.).
1. Бяздомны чалавек, які не мае пэўнага прыстанішча і заняткаў.
2. Той, хто цягаецца абы-дзе, не працуе.
3. Той, хто празмерна заляцаецца да жанчын.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
разле́злы, -ая, -ае (разм.).
1. Які падраўся, пранасіўся, разваліўся (пра адзенне, тканіну і пад.).
Р. мех.
Чаравікі мелі р. выгляд.
2. Вельмі прамоклы, размоклы; раскіслы.
Разлезлая папера.
3. Які страціў фігуру, празмерна растаўсцеўшы; распоўзлы.
Яго постаць здавалася нейкай бясформеннай, разлезлай.
|| наз. разле́зласць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
расхвалі́цца, ‑хвалюся, ‑хвалішся, ‑хваліцца; зак.
Разм. Пачаць празмерна хваліцца. На ўвесь зялёны бор Расхваліўся Мухамор, Што пад шапкай — маку цвет — Ён дзяцюк на цэлы свет. Танк.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
лішне, залішне, празмерна □ праз меру
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
панегіры́ст, ‑а, М ‑сце, м.
Той, хто празмерна захапляецца кім‑, чым‑н., услаўляе каго‑, што‑н. // Аўтар панегірыка; той, хто ўслаўляе каго‑, што‑н. у сваіх творах.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Лазга́н ’доўгае, тоўстае сцябло’, ’празмерна высокі нязграбны мужчына’ (Зданцэвіч, LP, 1960, 344). Відавочна, утворана з літ. lazda ’палка’, ’арэшына’, ’сцябло’, lazdynas ’арэшнік’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ На́збыт ’празмерна, надзвычайна’ (Нас.), ст.-бел. назбытъ ’занадта’ (1518 г.). З польск. nazbyt ’тс’ (Жураўскі, 1961, 10, 40; Булыка, Лекс. запазыч., 200).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
грабе́жніцкі, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да грабежніка, грабежнікаў, уласцівы ім. Грабежніцкія планы. // Які вядзецца з мэтай грабяжу, аграблення. Грабежніцкая вайна. // Празмерна высокі, вымагальны. Грабежніцкія штрафы. Грабежніцкія цаны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Тапто́рыць ’празмерна многа класці’, іран. ’есці’, тапто́рыцца ’напіхвацца, накладвацца’ (Юрч. Вытв.). Экспрэсіўнае ўтварэнне ад тапта́ць 1 (гл.), да словаўтварэння параўн. бухцець > бухторыць, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
перасо́хлы, ‑ая, ‑ае.
1. Празмерна сухі. Перасохлае сена. Перасохлыя губы. □ На перасохлым дарожным пяску пад дубамі непарушна ляжалі .. чорныя цені. Галавач.
2. Які стаў бязводным. Перасохлая рачулка. Перасохлы лужок.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)