цяле́ж, целяжа, м.
Абл. Кароткае і тоўстае бервяно з камля. — Не ведаеш хіба, як у нас дровы возяць, па-шляхецку? На сабе. Высеча цялеж, — на плечы і панёс. Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Прыра́мак ’каўнер’ (Юрч.), ’пагон (наплечны знак адрознення)’, прыра́мка ’наплечнае ўпрыгожванне ад каўнера да рукава’ (ашм., Стан.), прыра́мкі ’кавалкі палатна, якія падшываюцца пад плечы ў сарочках’ (смарг., Шатал.), ’палоскі, накладкі на плячах мужчынскай кашулі’ (Ян.), прыра́мык ’істужка палатна, нашытая наперадзе у рубашцы, у якой праразаюцца петлі для зашпільвання’ (Бяльк.). Гл. ра́ме, рамяно́) ’плячо’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
мача́лка, ‑і, ДМ ‑лцы; Р мн. ‑лак; ж.
Вехаць для змывання гразі. Мыць плечы мачалкай. □ Юрка даў Люсі мачалку, другой узброіўся сам, і яны ўдваіх пачалі шараваць бітоны. Даніленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
падця́жка, ‑і, ДМ ‑жцы, ж.
1. Дзеянне паводле дзеясл. падцягнуць (у 1 знач.).
2. толькі мн. (падця́жкі, ‑жак). Дзве змацаваныя, звычайна прарызіненыя, перакінутыя цераз плечы тасьмы для падтрымання штаноў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прысмакта́ць, ‑смакчу, ‑смокчаш, ‑смокча; зак., што.
Прыцягнуць, прыціснуць да сябе. [Ліда] упала на чорны, змяшаны з вугалем пясок. Паспрабавала падняцца, але плечы яе нібы што прысмактала. Федасеенка. // перан. Разм. Захапіць сабой.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
наму́ляць сов. (повредить трением) натере́ть, стере́ть; (давлением) намя́ть;
н. пле́чы — натере́ть пле́чи;
н. нагу́ — натере́ть (стере́ть) но́гу;
конь наму́ляў ка́рак — ло́шадь намя́ла хо́лку
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
паці́снуць, -ну, -неш, -не; -ні; -нуты; зак.
1. што. Злёгку сціснуць.
П. руку каму-н. (у знак прывітання). П. плячамі (у знак неразумення, здзіўлення крыху прыпадняць плечы).
2. што і на што. Налегчы цяжарам; націснуць.
П. кнопку званка.
П. на дзверы плячом.
3. Увабрацца ў сілу, памацнець.
К вечару паціснуў мароз.
|| незак. паціска́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е (да 1 і 3 знач.).
|| наз. по́ціск, -у, м. (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
зірну́цца, ‑нуся, ‑нешся, ‑нецца; ‑нёмся, ‑няцеся; зак.
Разм. Паглядзецца. Заскочыла ў хату Аленка, Тараса Шаўчэнку ўзяла, хустачку на плечы пакінула, зірнулася ў люстэрачка ў бляшанай аправе і на вуліцу выйшла. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
змякчэ́ць, ‑эю, ‑эеш, ‑эе; зак.
Разм.
1. Тое, што і змякчыцца.
2. Памякчэць (пра надвор’е, клімат). Надвор’е змякчэла, схмурнела, і вецер ужо дзьмуў Няваду не ў твар, а ў плечы. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
чарано́, ‑а, н.
Абл. Чарэнь (у 1 знач.). У пасялкоўца Цімоха Бабуры здарылася бяда ў хаце: у печы правалілася чарано. Колас. Стары варочаўся на печы і плечы грэў на чаране. Гаўрусёў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)