універса́ліі, ‑ій; адз. няма.

Тэрмін, які абазначае агульныя паняцці.

•••

Універсаліі лінгвістычныя — з’явы і ўласцівасці, характэрныя для ўсіх моў свету.

[Ад лац. universalis — усеагульны.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

фрэйды́зм, ‑у, м.

Буржуазная канцэпцыя, якая імкнецца вытлумачыць з’явы культуры і сацыяльнага жыцця людзей праяўленнем бессвядомых (асабліва палавых) інстынктаў.

[Ад імені аўстрыйскага ўрача і псіхолага З. Фрэйда.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

яснаба́чанне, ‑я, н.

Паводле містычных уяўленняў — цудадзейная, незвычайная здольнасць прадбачыць, распазнаваць будучае і з’явы, якія недаступны ўспрыманню звычайнага чалавека.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

мо́мант, -у, М -нце, мн. -ы, -аў, м.

1. Міг, імгненне, вельмі кароткі прамежак часу, у які адбываецца што-н.

Забыцца на м.

2. Частка, элемент, асобны бок якой-н. з’явы.

Станоўчыя моманты працоўнай дзейнасці.

◊

У адзін момант — адразу ж, імгненна.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

спа́дчына, -ы, ж.

1. Маёмасць, якая пасля смерці яе ўладальніка пераходзіць у чыю-н. уласнасць.

Бацькоўская с.

2. Пераход маёмасці памёршага да яго спадкаемцаў (спец.).

3. З’явы культурнага жыцця, побыту, укладу, якія ўнаследаваны ад мінулых эпох, папярэдніх дзеячаў.

Культурная с.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

тра́пны, -ая, -ае.

1. Які дакладна пападае ў цэль; метка накіраваны ў цэль.

Т. стрэл.

2. перан. Які дакладна і правільна падмячае, схоплівае што-н., дакладна і востра выражае, перадае асноўную сутнасць з’явы і пад.

Т. выраз.

|| наз. тра́пнасць, -і, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

усхадзі́цца, -хаджу́ся, -хо́дзішся, -хо́дзіцца; зак.

1. Дайсці да крайняй ступені праяўлення чаго-н.; пачаць моцна дурэць, сваволіць.

Дзеці ўсхадзіліся, не суняць.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пачаць моцна бушаваць (пра з’явы прыроды).

Усхадзіўся вецер.

|| незак. усхо́джвацца, -аюся, -аешся, -аецца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

дру́гасны (производный, зависимый) втори́чный;

д. ток — эл. втори́чный ток;

~ныя спірты́ — хим. втори́чные спирты́;

~ныя з’я́вы — мед. втори́чные явле́ния

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

псіхалінгві́стыка, ‑і, ДМ ‑тыцы, ж.

Напрамак у сучасным мовазнаўстве, які разглядае з’явы мовы з пазіцый псіхалогіі і матэматычнай сувязі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

памфле́т, ‑а, М ‑леце, м.

Мастацка-публіцыстычны твор сатырычнага (часам палемічнага) характару, накіраваны супраць якой‑н. асобы, грамадскага ладу, палітычнай з’явы. Вершы «Адказ», «Эпігафія» [М. Танка] .. з’яўляюцца вострымі літаратурнымі памфлетамі, у якіх паэт-камуніст выкрыў здраду. У. Калеснік. Аб’ектам сатыры ў памфлеце могуць быць таксама і паасобныя адмоўныя з’явы грамадскага жыцця, недахопы людзей. А. Макарэвіч.

[Англ. pamphlet.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)