абру́чны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да абруча. Абручная вытворчасць. // Прызначаны для вырабу абручоў. Абручнае жалеза.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

карбі́д, ‑у, М ‑дзе, м.

Злучэнне металу і некаторых металоідаў з вугляродам. Карбід жалеза. Карбід кальцыю.

[Ад лац. carbo — вугаль і грэч. eidos — від.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

жале́зіна, ‑ы, ж.

Разм. Непатрэбная жалезная рэч, абломак жалеза. Бразгацела нейкая жалезіна ў пустой камяніцы. Лупсякоў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

фера...

Першая састаўная частка складаных слоў, якая адпавядае па значэнню слову «жалеза», напрыклад: феравальфрам, фераалюміній, ферахром.

[Лац. ferrum — жалеза.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

сартавы́ сортово́й;

~вы́я пасе́вы — с.-х. сортовы́е посе́вы; ~во́е жале́за тех. сортово́е желе́зо

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Кры́ца ’камяк’, «Каб ты крыцай села» (Бір. Дзярж., Грыг., Яшк., КЭС, лаг.). Ст.-бел. крица ’каванае жалеза’ (з 1520 г.). Запазычанне з польск. kryca (?) праблематычнае (параўн. Булыка, Запазыч., 177). Укр. криця ’кавалак жалеза, пакрыты шлакам’, рус. крица ’тс’. Яшчэ Міклашыч (139) разглядаў гэтыя словы як запазычанні з ням. Kritze ’тс’ (параўн. Kritzeisen). Гл. Фасмер, 2, 378.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

кава́ць, кую́, куе́ш, куе́; куём, куяце́, кую́ць; куй; кава́ны; незак., што.

1. Ударамі молата надаваць якую-н. форму (распаленаму металу).

К. жалеза.

Куй жалеза, пакуль гарачае (прыказка).

2. перан. Актыўна ўдзельнічаць у стварэнні чаго-н. (высок.).

К. сваё шчасце.

К. перамогу.

3. Падбіваць падковы, акоўваць.

К. каня.

К. колы.

|| зак. падкава́ць, -кую́, -куе́ш, -куе́; -куём, -куяце́, -кую́ць; -ку́й; -кава́ны (да 3 знач.).

|| наз. кава́нне, -я, н. (да 1 і 3 знач.) і ко́ўка, -і, ДМ ко́ўцы, ж. (да 1 і 3 знач.).

|| прым. ко́вачны, -ая, -ае (да 1 знач.; спец.).

К. інструмент.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

магнеты́т, ‑у, М ‑тыце, м.

Мінерал чорнага колеру, які ўтрымлівае жалеза і валодае магнітнымі ўласцівасцямі; магнітны жалязняк.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

жале́зісты, ‑ая, ‑ае.

Які змяшчае ў сабе жалеза, багаты жалезам. У глыбокіх пластах воды нярэдка бываюць жалезістымі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

храмі́т, ‑у, М ‑міце, м.

Мінерал цёмнага колеру, які ўтрымлівае ў сабе хром і жалеза; хромісты жалязняк.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)