абсе́сці сов.
1. обсе́сть;
дзе́ці абсе́лі ка́зачніка — де́ти обсе́ли ска́зочника;
2. разг. (о сыпи) обмета́ть;
баля́чкі гу́бы абсе́лі — гу́бы обмета́ло;
3. (опуститься вниз) осе́сть;
снег абсе́ў — снег осе́л;
а. ад стра́ху — осе́сть от стра́ха
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Лу́пы 1 ’вусны’, ’вялікія непрыгожыя губы’ (Касп., Шат., Сцяшк., Жд.; віц., мін., шчуч., навагр., КЭС; полацк., Нар. лекс.), польск. паўн.-усх. («z Litwy») łupy ’тс’, ’губы жывёл’. Да лупа 1 (гл.), якое, з’яўляючыся балтызмам, звязана з с.-н.-ням., н.-ням. lobbe, lubbe ’тоўстая, абвіслая губа’ (Слаўскі, 5, 347).
Лу́пы́ 2 мн. ’адходы пры шатраванні круп’ (стол., Выг. дыс.). Да лупа́ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пу́львар ’пушок для здабывання агню крэсівам, наскубалі з вопраткі’ (навагр., Жыв. сл.), pülwer ’гаручы матэрыял для крэсіва, які вырабляецца з губы, што расце на бярозе (альбо з паленага палатна, якое ужываецца замест губы — на Мазоўшы)’ (Тарн.). З ням. Pulver, што ўзыходзіць да лац. pulvus (Р. скл. pul· veris) ’пыл, прах’, верагодней за ўсё праз польскую мову, гл. Глінка, Бел.-польск. ізал., 29.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
садрыгну́цца, ‑нуся, ‑нешся, ‑нецца; ‑нёмся, ‑няцеся; зак. і аднакр.
Разм. Уздрыгнуць, скалануцца. Варон садрыгнуўся і звесіў І нос свой і губы, як лось. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Стулі́ць ‘шчыльна злучыць, скласці’ (ТСБМ), ‘сціснуць’: стуліць губы ‘змоўкнуць’ (Сл. нар. фраз.), стулі́цца ‘згорбіцца’ (ТСБМ, Сл. ПЗБ, ТС). Да туліць, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Нары́льнік ’высыпка, маленькія прышчыкі на губах’ (Бяльк.). Да рыла ’лыч, перан. твар у чалавека’, параўн. рылаты ’які мае тоўстыя, абвіслыя губы’ (Нас.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
абяскро́віцца, ‑віцца; зак.
1. Стаць бяскроўным, страціўшы многа крыві; пабляднець. Нейкае імгненне.. [Пыжык] стаяў нібы скамянелы. Твар пабялеў, губы абяскровіліся. Шыловіч.
2. перан. Стаць слабым, нежыццяздольным.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нама́зацца, ‑мажуся, ‑мажашся, ‑мажацца; зак.
1. Намазаць сябе чым‑н. ліпучым, вадкім, густым. Намазацца шкіпінарам.
2. Разм. Намазаць сабе касметычнымі сродкамі губы, твар. Намазацца крэмам.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Лупсе́й (зневаж.) ’губаты’, лу́псі ’губы’ (Сцяц.; ваўкав., Сцяшк. Сл.). З в.-ням. Lefze (магчыма, праз ідыш) ’губа ў жывёлы’ (< ст.-в.-ням. lëfs).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
параспуха́ць, ‑ае; ‑аем, ‑аеце, ‑аюць; зак.
Распухнуць — пра ўсё, многае або ўсіх, многіх. Твар палоннага акрываўлены, вочы і губы параспухалі, з носа цячэ кроў. С. Александровіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)