Вісокі ’высокі’ (Шат., Касп., Бяльк., Нас.; пухав., З нар. сл.), рус. паўдн. високий ’тс’. Да высокі (гл.). Змена галоснага ‑ы‑ ў ‑і‑ абумоўлена не рэфлексацыяй прасл. ‑y‑ < *ū (яку паўночнаўкраінскіх гаворках (Дзендзялеўскі, Конспект, 32)), а ўплывам лексемы віс (вісець і да т. п.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Стаўды́р ‘плот, агароджа’ (Сцяшк. Сл.), ‘упарты, някемлівы чалавек’ (Сл. рэг. лекс.), сталды́р ‘высокі, няўклюдны чалавек’ (кір., Нар. сл.), сто́ўдыр ‘валацуга’ (Сцяшк. Сл.), стаўду́р ‘тупы, разумова недаразвіты чалавек’ (Скарбы, Сцяшк. Сл.), сюды ж стаўдырава́ты ‘высокі’ (Сцяшк. Сл.). Няясна. Магчыма, набліжанае да папярэдняга слова.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
буйнатва́ры, ‑ая, ‑ае.
З буйнымі рысамі твару. Гэты паляшук быў як волат — высокі, плячысты, буйнатвары, з мускулістымі моцнымі рукамі. Хадкевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
аберто́н, ‑у, м.
Дадатковы, больш высокі тон, які суправаджае асноўны і надае яму асобае адценне; прыгук. Тоны і абертоны гучання.
[Ням. Oberton.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ірга́, ‑і, ДМ ірзе, ж.
Высокі дэкаратыўны куст сямейства ружакветных са шматлікімі дробнымі белымі кветкамі і ядомымі сакаўнымі ягадамі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
русабаро́ды, ‑ая, ‑ае.
З русай барадой. Высокі, русабароды паджылы касец.. выйшаў нават крокаў на пяць у траву насустрач мядзведзіцкім. Крапіва.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
цюльпа́к, ‑а, м.
Абл. Тоўсты абрубак бервяна. Быў ён [чалавек] высокі і яму нязручна было сядзець на нізкім сасновым цюльпаку. Лынькоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Вусота́льны ’надта высокі’ (КСТ). Да высата́ ’вышыня’ з заменай ы > у пасля губных.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
вышэ́йшы, ‑ая, ‑ае.
1. Выш. ст. да прым. высокі (у 1–3 знач.).
2. Галоўны, кіруючы. Вышэйшы суд. Вышэйшыя органы ўлады.
3. Самы высокі па ступені развіцця. Вышэйшы жывёльны свет. Вышэйшыя грыбы. Вышэйшая нервовая дзейнасць.
4. Наступны за сярэднім (у сістэме асветы). Вышэйшая адукацыя. Вышэйшая навучальная ўстанова.
•••
Вышэйшая ступень параўнання гл. ступень.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ды́лда ’высокі, непаваротлівы, нязграбны чалавек’, засведчана ў Вілен., Ковен., Гродз. Мін. губ. (Нас.), ’высокі, сутулаваты’ (Шат.), ’даўгавязы чалавек’ (Бяльк.), ’высокі худы чалавек’ (Касп.); гл. і Сл. паўн.-зах.; рус. ды́лда ’тс’, таксама ’жардзіна’. Лаўчутэ (Лекс. балтызмы, 19) этымалогіі рус. слова (бел. матэрыял ніхто раней не прыводзіў) лічыць непераканаўчымі і мяркуе, што гэта запазычанне з балт. моў; параўн. літ. dìlda ’непаваротлівы, неправорны чалавек’, лат. dilda ’дылда’ (Лаўчутэ, там жа, 19–20). Гл. яшчэ агляд версій у Фасмера, 1, 558.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)