Verbum

БОЙЛЬ

(Boyle) Роберт (25.1.1627, Лісмар, Ірландыя — 30.12.1691),

англійскі фізік і хімік. Адзін з заснавальнікаў Лонданскага каралеўскага т-ва. Адукацыю атрымаў у Жэнеўскай акадэміі (1638—44). Навук. працы па малекулярнай фізіцы і механіцы, па вывучэнні цеплавых, аптычных і акустычных з’яў. Адкрыў (1662) закон залежнасці аб’ёму газу ад ціску (гл. Бойля—Марыёта закон). Сфармуляваў паняцце хім. элемента (1661), залажыў асновы якаснага хім. аналізу.

Літ.:

Голин Г.М., Филонович С.Р. Классики физической науки М., 1989. С. 95.

т. 3, с. 206

БО́ЛБАС Міхаіл Мацвеевіч

(н. 3.7.1939, пас. Брожа Бабруйскага р-на Магілёўскай вобл.),

бел. вучоны ў галіне эксплуатацыі аўтамаб. транспарту. Канд. тэхн. н. (1970), праф. (1994). Скончыў Бел. політэхн. ін-т (1962). З 1966 у Бел. політэхн. акадэміі (у 1976—92 прарэктар). Навук. працы па пытаннях павышэння эксплуатацыйнай надзейнасці трансп. сродкаў і метадах дыягностыкі тэхн. стану аўтамабіляў.

Тв.:

Основы эксплуатации и ремонта автомобилей. Мн., 1985;

Основы промышленной экологии: Автомобильный транспорт. Мн., 1993 (разам з Р.Я.Пармонам, Я.Л.Савічам).

т. 3, с. 209

БО́РАЦ Валянціна Максімаўна

(н. 3.1.1927, пас. Цялуша Бабруйскага р-на Магілёўскай вобл.),

бел. кардыёлаг. Д-р мед. н. (1974). Праф. (1976). Скончыла Мінскі мед. ін-т (1950). З 1960 у Гродзенскім мед. ін-це. Навук. працы па распрацоўцы новых ЭКГ-метадаў для дыягностыкі інфаркту міякарда і вывучэнні метабалічных працэсаў у кардыялагічных хворых.

Тв.:

Витамины и сердечно-сосудистые заболевания. Мн., 1984;

Межвитаминные отношения при ишемической болезни сердца и гипертонической болезни. Мн., 1988 (у сааўт).

т. 3, с. 216

БРО́ЎКА Юрый Пятровіч

(н. 20.11.1936, Мінск),

бел. вучоны-юрыст, грамадскі дзеяч. Сын П.У.Броўкі. Д-р юрыд. н. (1991), праф. (1993). Скончыў БДУ (1959), дзе і працуе. З 1994 адначасова ў Акадэміі кіравання пры Прэзідэнце Рэспублікі Беларусь. Навук. працы ў галіне міжнар. права. Дырэктар Броўкі Петруся літаратурнага музея ў Мінску (з 1982).

Тв.:

Международная правосубъектность БССР. Мн., 1967;

Белорусская ССР — суверенный участник международного общения. Мн., 1974;

Белорусская ССР и прогрессивное развитие международного права. Мн., 1979.

т. 3, с. 263

БРЫГС

(Briggs) Генры (2.1561, Уолівуд, графства Йоркшыр, Вялікабрытанія — 26.1.1630),

англійскі матэматык. Скончыў Кембрыджскі ун-т (1588). З 1619 праф. Оксфардскага ун-та. Навук. працы па геаметрыі, трыганаметрыі і навігацыі. Склаў і апублікаваў першыя табліцы дзесятковых лагарыфмаў: 8-значныя для лікаў першай тысячы (1617), 14-значныя для лікаў ад 1 да 20 000 і ад 90 000 да 100 000 (1624). У 1633 выдадзены 14-значныя табліцы лагарыфмаў трыганаметрычных функцый, падрыхтаваныя Брыгсам з Г.Гелібрандам.

т. 3, с. 273

ВЯДЗЕ́РНІКАЎ Васіль Іванавіч

(11.2.1919, г. Ліпецк, Расія — 16.3.1991),

бел. матэматык. Д-р фізіка-матэм. н. (1969), праф. (1970). Скончыў Варонежскі ун-т (1941). З 1950 у Варонежскім ун-це, з 1959 у Горкаўскім пед. ін-це. З 1969 у БДУ. Навук. працы па канформнай дыферэнцыяльнай геаметрыі, тэорыі гіперпаверхняў прасторы Еўкліда, па тэорыі абагульненага метаду нармалізацый, па агульнай тэорыі спалучаных звязнасцей, тэорыі спец. класа аднародных прастораў.

Тв.:

Дифференциальная геометрия. Мн., 1982 (у сааўт.).

т. 4, с. 338

ГАЙКО́ Андрэй Андрэевіч

(19.4.1914, Мінск — 5.9.1985),

бел. вучоны ў галіне жывёлагадоўлі. Д-р с.-г. н. (1971), праф. (1972). Скончыў Усесаюзны с.-г. ін-т завочнай адукацыі (Масква, 1947). З 1952 у Бел. НДІ жывёлагадоўлі. Навук. працы па пытаннях інтэнсіўнага развіцця жывёлагадоўлі, метадах атрымання высакаякаснай ялавічыны, павышэння мясной прадукцыйнасці буйн. раг. жывёлы.

Тв.:

Красный белорусский скот. Мн., 1968 (разам з С.І.Тузавым, М.П.Грынем);

Мясная продуктивность крупного рогатого скота и качество говядины Мн., 1971.

т. 4, с. 439

ГАРАДЗІ́ШЧА,

гарадзішча штрыхаванай керамікі культуры і банцараўскай культуры, селішча банцараўскай культуры каля в. Гарадзішча Мядзельскага р-на Мінскай вобл. Гарадзішча неаднаразова ўмацоўвалася валамі з абарончай сцяной, ровам; у 5—6 ст. выкарыстоўвалася як сховішча для навакольнага насельніцтва. На селішчы выяўлены рэшткі 42 слупавых і зрубных жытлаў, 17 гасп. ям. Сярод знаходак гліняныя штрыхаваныя гаршкі і фрагменты гладкасценнага посуду, жал. і каменныя прылады працы, упрыгожанні з бронзы, абломкі сярэбраных шыйных грыўняў, льячка, тыглі.

т. 5, с. 41

ГАРА́ЧКА Мікалай Цітавіч

(н. 5.1.1937, в. Мяцявічы Салігорскага р-на Мінскай вобл.),

бел. вучоны ў галіне птушкагадоўлі. Д-р с.-г. н. (1991). Скончыў Віцебскую акадэмію вет. Медыцыны (1062). З 1969 на Бел. занальнай доследнай станцыі па птушкагадоўлі (у 1977—96 дырэктар). Навук. працы па развядзенні, селекцыі і ўзнаўленні с.-г. птушкі ва ўмовах інтэнсіўных тэхналогій.

Тв.:

Производство мяса уток. Мн., 1984;

Системы ведения сельского хозяйства Республики Беларусь. Мн., 1996 (у сааўт.).

т. 5, с. 52

ГАРБАЦЭ́ВІЧ Аляксандр Канстанцінавіч

(н. 30.1.1953, Мінск),

бел. фізік-тэарэтык. Д-р фізіка-матэм. н. (1991), праф. (1995). Скончыў Іенскі ун-т імя Ф.Шылера (Германія; 1976). З 1976 у БДУ. Навук. працы па квантавай механіцы і агульнай тэорыі адноснасці. Распрацаваў тэорыю разліку квантава-мех. эфектаў для часціц са спінам 1/2 у неінерцыяльных сістэмах адліку і знешніх гравітацыйных палях.

Тв.:

Квантовая механика в общей теории относительности: Основные принципы и элементарные приложения. Мн., 1985.

А.І.Болсун.

т. 5, с. 54