Verbum

gélten

*

1.

vi

1) быць ва́ртым

die Éhre gilt mehr als das Lében — го́нар даражэ́й за жыццё

2) быць сапра́ўдным

der Fáhrausweis gilt nicht — біле́т не сапра́ўдны

3) мець значэ́нне [вагу́]

sein Wort gilt étwas — яго́ сло́ва ма́е вагу́

j-n ~ lássen* — лічы́цца з кім-н.

das lásse ich ~ — я зго́дзен з гэ́тым, я нічо́га не ма́ю су́праць гэ́тага

lássen* wir's ~ — няха́й бу́дзе так

4) (D) даты́чыцца (каго-н.)

das gilt von ihm — гэ́та ты́чыцца яго́

5) (für A, als N) лічы́цца, сла́віцца як

2.

vimp es gilt — (zu + inf) патрэ́бна, неабхо́дна; спра́ва ў тым, каб…

es gilt Lében und Tod — спра́ва ідзе́ аб жыцці́ i сме́рці

es gilt! — до́бра!, у зго́дзе!

es gilt éinen Versúch — ва́рта рызыкну́ць, мо́жна паспрабава́ць

◊ Bánge máchen gilt nicht! — мяне́ [нас] не запало́хаеш!

Sinn

m -(e)s, -e

1) пачуццё, адчува́нне

séiner fünf ~e nicht mächtig sein — не вало́даць сабо́й

séine fünf ~e beisámmen háben — быць пры сваі́м ро́зуме і цвёрдай па́мяці

2) pl о́рганы пачу́ццяў

3) свядо́масць, ро́зум

sich (D) etw. aus dem ~ schlágen* — вы́кінуць што-н. з галавы́

das kam mir aus dem ~ — гэ́та вы́лецела ў мяне́ з галавы́

ein Gedánke kam mir in den ~ [fuhr mir durch den ~], es ging mir durch den ~ — мне прыйшла́ ў галаву́ ду́мка

~ für etw. háben — ве́даць толк у чым-н.

~ und Áugen für etw. (A) háben — цані́ць што-н.; ве́даць толк у чым-н.

auf séinem ~ behárren [bestéhen*, bléiben*] — упа́рціцца на сваі́м рашэ́нні, насто́йваць на сваі́м

ist er bei ~en? — ці ў ро́зуме ён?

aus den Áugen aus dem ~ — з вачэ́й дало́ў – з слю́ца вон

éines ~es sein — быць адно́й ду́мкі

ánderen ~es wérden — змяні́ць ду́мкі

4) сэнс, значэ́нне

im wéiteren [éngeren] ~e — у шыро́кім [ву́зкім] сэ́нсе

dem ~e nach — па сэ́нсу

◊ was ist der lángen Réde kúrzer ~? — у чым су́тнасць [спра́вы]?

légen

1.

vt

1) кла́сці, палажы́ць

von sich (D) etw. ~ — зняць з сябе́ што-н. (частку вопраткі)

ein Schloss vor die Tür ~ — паве́сіць замо́к на дзве́ры

2) укла́дваць (трубы); ста́віць (міны)

den Fúßboden ~ — насціла́ць падло́гу

3) садзі́ць (бульбу і т.п.)

4)

Éier ~ — не́сці [кла́сці] я́йкі

j-m Kárten ~ — варажы́ць каму́-н. на ка́ртах

Wert [Gewícht] auf etw. (A) ~ — надава́ць значэ́нне чаму́-н.

den Grund zu etw. (D) ~ — пакла́сці асно́ву чаму́-н.

den Hund an die Kétte ~ — пасадзі́ць [навяза́ць] саба́ку на ланцу́г

ein Haus in Á- sche ~ — спалі́ць дом датла́ [дашчэ́нту]

in Trümmer ~ — разруйнава́ць, разбуры́ць

Híndernisse in den Weg ~ — рабі́ць перашко́ды

j-m etw. (A) zur Last ~ — абвінава́чваць каго́-н. у чым-н.

2.

(sich)

1) кла́сціся, лажы́цца

sich zu Bett ~ — кла́сціся спаць

sich vor Ánker ~ — стаць на цкар

2) сціха́ць

der Sturm légte sich — бу́ра сці́хла

sich auf etw. (A) ~ — энергі́чна бра́цца за што-н.

sich aufs [auf das] Bítten ~ — перайсці́ да про́сьбаў

sich für j-n ins Zeug ~ — заступі́цца за каго́-н.

sich in die Rúder [ins Rúder] ~ — нале́гчы на вёслы; заўзя́та ўзя́цца за спра́ву; разм. наці́снуць на што-н.