Verbum

weit

1.

a

1) далёкі

2) прасто́рны, шыро́кі; вялі́кі

éine ~e Stráße — шыро́кая [вялі́кая] ву́ліца

ein ~er Únterschied — вялі́кая ро́зніца

es wird mir ~ ums Herz — у мяне́ душа́ ра́дуецца

~ geréist — які́ шмат аб’е́здзіў [шмат дзе пабыва́ў]

2.adv

1) далёка, удалечыні́

von ~ her — здалёку

~ von hier — далёка адсю́ль

von ~em — здалёк(у)

bei ~em nicht so — зусі́м не так

~ áusholen — пача́ць здалёку (размову)

2) шыро́ка

die Tür stand ~ óffen — дзве́ры былі́ шыро́ка расчы́нены

3) намно́га, зна́чна

~ größer — намно́га [значна́] бо́льшы

so ~ — уво́гуле, нао́гул, у пэўнай ме́ры

nicht ~ her sein — разм. быць невысо́кай я́касці; быць недалёкім (пра чалавека)

ganz

1.

a

1) уве́сь; цэ́лы; по́ўны

éine ~e Stúnde — цэ́лая [бі́тая, до́брая] гадзі́на

~ Európa — уcц Еўро́па

ein ~er Kerl — сапра́ўдны [до́бры] хло́пец

ein ~er Mann — сапра́ўдны [до́бры] мужчы́на, малайчы́на

2) цэ́лы, непашко́джаны

das Glas blieb ~ — шкля́нка не разбі́лася

2.

adv зусі́м, ца́лкам, даво́лі

~ am Ánfang — у са́мым пача́тку

~ gut — зусі́м до́бра

~ alléin — зусі́м адзі́н

~ gewíss — несумне́нна, безумо́ўна

~ recht — пра́вільна, слу́шна

~ und selbst — само́ сабо́й

~ und gar — ца́лкам

~ und gar nicht — зусі́м не

im Gróßen und Gánzen — уво́гуле, нао́гул

ich bin ~ Ohr — слу́хаю ўва́жліва

es geschíeht ihm ~ recht — так яму́ і трэ́ба

~ bléiben* — уцале́ць

ságen

vt

1) гавары́ць, каза́ць

man sagt — ка́жуць

das lässt sich leicht ~ ! — лёгка каза́ць!

geságt – getán — сказа́ў – зрабі́ў

wie man zu ~ pflegt — як ка́жуць, як гаво́рыцца, як той каза́ў

so zu ~ — так бы мо́віць

wenn man so ~ darf — калі́ мо́жна так сказа́ць [вы́разіцца]

das muss man ~ — гэ́та трэ́ба прызна́ць

dagégen ist nichts zu ~ — су́праць гэ́тага не прыхо́дзіцца пярэ́чыць

j-m etw. ~ lássen* — перада́ць каму́-н. (на словах, праз трэцюю асобу)

lássen Sie sich geságt sein! — ма́йце гэ́та на ўва́зе, по́мніце пра гэ́та! (з пагрозай)

sich (D) etw. nicht zwéimal ~ lássen* — не застаўля́ць сябе́ ўпро́шваць

damit ist álles geságt — гэ́тым усё ска́зана

es ist nicht zu viel geságt — без перабо́льшвання мо́жна сказа́ць

2) зна́чыць

das hat nichts zu ~ — гэ́та нічо́га не зна́чыць

◊ ságe und schréibe — літара́льна, сло́ва ў сло́ва; сама́е ма́лае, ні даць, ні ўзяць

ságe und schréibe húndert Éuro — пішу́ про́піссю: сто е́ўра

das hat mich, ságe und schréibe, húndert Éuro gekóstet — я за гэ́та заплаці́ў ні мно́га, ні ма́ла – сто е́ўра

ich hábe ihn, ságe und schréibe, zéhnmal gefrágt — я пыта́ўся ў яго́ літара́льна дзе́сяць разо́ў

er hat hier nichts zu ~ — ён тут не распараджа́ецца

da

1.

adv

1) там; тут, вось тут, вось

wer ~? — хто там?

von ~ — адту́ль

hier und ~ — тут і там, там і сям

~ und ~ — там-та і там-та (атрымаць і г.д.)

der Mann ~ — вось гэ́ты чалаве́к

~ hast du's!, ~ háben wir's! — вось табе́ і на!

2) тут (пра час)

von ~ ab [an] — з той пары́

2.

cj

1) так як

2) калі́

zu der Zeit, ~ er mit mir sprach — у той час, калі́ ён са мной размаўляў

3) калі́, у той час як

du spielst, ~ du árbeiten sólltest — ты гулцеш, у той час калі́ табе́ трэ́ба было́ б працава́ць

4)

~ sein — быць у наяўнасці, прысу́тнічаць

ángehen

*

1.

vt

1) мець дачыне́нне (да каго-н.), даты́чыцца (чаго-н.)

was geht das dich an? — яка́я табе́ да гэ́тага спра́ва?

was mich ángeht… — што (да)ты́чыцца мяне́…

2) пачына́ць

éinen Streit ~ — пачына́ць спрэ́чку

2.

vi (s)

1) пачына́цца

die Schúle ist schon ángegangen — уро́кі (у шко́ле) ужо́ пачалі́ся

2) пачына́ць псава́цца [загніва́ць]

3) пуска́ць карані́

die Pflánze geht nicht an — раслі́на не прыжыва́ецца

4) загарля́ца, запа́львацца; уключа́цца (пра электрычнасць)

5) адзява́цца, нала́зіць (пра вопратку, абутак)

6)

das geht nicht an! — так не́льга!, гэ́та недапушча́льна!

das geht noch an — гэ́та яшчэ́ куды́ ні было́

wie geht das an? — як гэ́та мо́жа быць?

nicht

1.

prtc

1) не

~ groß — невялі́кі

ist das ~ gerécht? — ці гэ́та не справядлі́ва?

~ wahr? — ці не пра́ўда?

~ mehr als… — не больш чым…

gar ~ — зусі́м не

~ éinmal… — на́ват не…

das ist ~ óhne! — гэ́та не без таго́ [не без ціка́ўнасці]!

was er da nur ~ álles geséhen hat! — чаго́ ён там то́лькі не (па)ба́чыў!

was ~ noch! — то́лькі б не так!

2) не (з узмацняльным значэннем)

was er ~ álles weiß! — чаго́ ён то́лькі не ве́дае!

was du ~ sagst! — што ты ка́жаш!

warúm ~? — чаму́ ж не?

~ doch! — дык не!

3) ні

~ im geríngsten — у ніцкім ра́зе

2.

:

cj

~ nur…, sóndern auch… — не то́лькі…, але́ [а] i…

~… noch — ні… ні…

~ héute noch mórgen — ні сёння, ні за́ўтра

gélten

*

1.

vi

1) быць ва́ртым

die Éhre gilt mehr als das Lében — го́нар даражэ́й за жыццё

2) быць сапра́ўдным

der Fáhrausweis gilt nicht — біле́т не сапра́ўдны

3) мець значэ́нне [вагу́]

sein Wort gilt étwas — яго́ сло́ва ма́е вагу́

j-n ~ lássen* — лічы́цца з кім-н.

das lásse ich ~ — я зго́дзен з гэ́тым, я нічо́га не ма́ю су́праць гэ́тага

lássen* wir's ~ — няха́й бу́дзе так

4) (D) даты́чыцца (каго-н.)

das gilt von ihm — гэ́та ты́чыцца яго́

5) (für A, als N) лічы́цца, сла́віцца як

2.

vimp es gilt — (zu + inf) патрэ́бна, неабхо́дна; спра́ва ў тым, каб…

es gilt Lében und Tod — спра́ва ідзе́ аб жыцці́ i сме́рці

es gilt! — до́бра!, у зго́дзе!

es gilt éinen Versúch — ва́рта рызыкну́ць, мо́жна паспрабава́ць

◊ Bánge máchen gilt nicht! — мяне́ [нас] не запало́хаеш!