Zurücksetzung
f -, -en
1) грэ́баванне, пагарджа́нне; абра́за, знява́га, крыўда; адцясне́нне на за́дні план
2) зніжэ́нне цэн, уцэ́нка (тавараў)
3) (вы)брако́ўка; гл. zurücksetzen
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
ВІ́ЦЕБСКІ ДОМ-КАМУ́НА.
Пабудаваны ў Віцебску ў 1927—29 (арх. А.Вышалескі). Задуманы як зручнае эканам. жыллё для працоўных, разлічаны на 280—300 чал. Першая на Беларусі пабудова такога тыпу. 4-павярховы будынак са складанай канфігурацыяй плана мае цэнтр. аб’ём і бакавыя крылы. На фоне гладкай паверхні сцен з пілястрамі нязначнага выступу кантрастна вылучаюцца 2 вынесеныя за план дома і закругленыя аб’ёмы лесвічных клетак. У час Вял. Айч. вайны будынак згарэў. Пасля рэканструяваны ў жылы дом.
А.А.Воінаў.
т. 4, с. 227
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
БЛАН
(Blanc) Жан Жазеф Луі (29.10.1811, Мадрыд — 6.12.1882),
французскі сацыяліст-утапіст, гісторык, журналіст. У сваіх поглядах абапіраўся на ідэі Сен-Сімона і Ш.Фур’е. У кн. «Арганізацыя працы» (1839) выклаў план сац. пераўтварэння грамадства. Пасля лют. рэвалюцыі 1848 увайшоў у часовы ўрад. Быў абвінавачаны ва ўдзеле ў Чэрвеньскім паўстанні 1848, да 1870 у эміграцыі. З 1871 чл. Нац. сходу. У час Парыжскай камуны (1871) на баку Версаля. Аўтар прац «Гісторыя дзесяці гадоў» (1841—44), «Гісторыя рэвалюцыі 1848» (1870).
т. 3, с. 187
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ГРЭЙ
(Gray) Джон (1798—1850),
англійскі эканаміст, сацыяліст-утапіст. У палітэканоміі паслядоўнік Д.Рыкарда. Аналізаваў пытанні размеркавання багацця. У праекце рэфармавання капіталізму прадугледжваў ліквідацыю яго адмоўных і захаванне станоўчых (тэхн. здабыткі і інш.) рыс; стварэнне сістэмы дробнай вытв-сці, пры якой абмен адбываецца з дапамогай т.зв. рабочых грошай (пасведчанне аб колькасці ўкладзенай у тавар працы). Эканам. погляды Грэя і яго план грамадскай перабудовы выкладзены ў працы «Сацыяльная сістэма. Трактат аб прынцыпах абмену» (1831). Аўтар «Лекцый аб чалавечым шчасці» (1825).
т. 5, с. 489
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
проце́нт в разн. знач. працэ́нт, -та м.; адсо́так, -тка м.;
пра́вило проце́нтов мат. пра́віла працэ́нтаў (адсо́ткаў);
просты́е проце́нты мат. про́стыя працэ́нты (адсо́ткі);
сло́жные проце́нты склада́ныя працэ́нты (адсо́ткі);
вы́полнить план на сто проце́нтов вы́канаць план на сто працэ́нтаў (адсо́ткаў);
оди́н проце́нт, два проце́нта, пять проце́нтов адзі́н працэ́нт (адсо́так), два працэ́нты (адсо́ткі), пяць працэ́нтаў (адсо́ткаў);
проце́нт при́былей працэ́нт (адсо́так) прыбы́ткаў;
под больши́е проце́нты пад вялі́кія працэ́нты (адсо́ткі);
◊
на (все) сто проце́нтов на (усе́) сто працэ́нтаў (адсо́ткаў);
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
гра́фік
(гр. graphikos = начэрчаны)
1) схема, якая пры дапамозе крывых ліній паказвае стан, развіццё чаго-н.;
2) каляндарны план работ з дакладнымі паказчыкамі норм (напр. г. выпуску прадукцыі);
3) мат. крывая на плоскасці, якая паказвае залежнасць функцыі 4 ад аргумента 2.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
грунтава́цца sich stützen, sich gründen (на чым-н auf D); fúßen vi (auf D), berúhen vi (auf D), basíeren vi (auf D); áufbauen vi (auf A);
гэ́ты план грунту́ецца на… díeser Plan baut dárauf auf, dass…
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
nadwyżka
ж.
1. лішак; перавышэнне;
nadwyżka budżetowa — перавышэнне даходаў над расходамі;
nadwyżka towarów — лішак тавараў
wykonać plan z ~ą — перавыканаць план;
2. нацэнка
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
першапачатко́вы, ‑ая, ‑ае.
1. Самы першы, пачатковы, зыходны. Першапачатковы план падарожжа. Аднавіць першапачатковы тэкст. □ Першапачатковы спалох праходзіў, вярталася .. [Таццяніна] звычайная ўпэўненасць і рашучасць. Шамякін. // Які быў раней, былы. Першапачатковы выгляд. Страціць першапачатковую форму. □ [Настаўніку] вельмі падабаліся такія гутаркі з гэтымі простымі людзьмі, якія яшчэ так мала адышліся ад часоў першапачатковай людской культуры. Колас.
2. Які з’яўляецца пачаткам, першай ступенню чаго‑н. Першапачатковы перыяд хваробы. Першапачатковая апрацоўка льну. Першапачатковы ўлік.
3. Самы просты, элементарны. Развіццё першапачатковых навыкаў чытання.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
распрацава́ць, ‑цую, ‑цуеш, ‑цуе; зак., што.
1. Падрыхтаваць глебу для пасеву, пасадкі, старанна апрацаваць. Дзед, каб атрымаць большы надзел, пераехаў на зарослыя хмызнякамі дзірваны ды пасекі, якія думаў з часам распрацаваць. Танк.
2. Стварыць што‑н. на аснове абагульнення пэўных звестак, вопыту, вывучэння і пад. Лёня паклікаў сяброў убок і распрацаваў план дзеянняў. Ваданосаў. // Усебакова вывучыць, даследаваць; апісаць; выпрацаваць. Распрацаваць тэрміналогію. □ За нейкіх дзесяць месяцаў Шчакаціхін распрацаваў самастойны курс гісторыі беларускага мастацтва. Ліс.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)