АНТЫНО́МІЯ

(ад грэч. antinomia супярэчнасць у законе),

супярэчнасць паміж двума суджэннямі, кожнае з якіх аднолькава лагічна даказальнае. Паняцце «антыномія» ўзнікла ў антычнасці (Платон, Арыстоцель). Стараж.-грэч. філосафы ў сэнсе антыноміі часцей выкарыстоўвалі тэрмін «апарыя». Шмат увагі фармулёўцы і аналізу антыноміі аддавалі схаластычныя логікі. Кант выкарыстоўваў паняцце «антыномія», спрабуючы апраўдаць асн. тэзіс сваёй філасофіі, паводле якога розум не можа выйсці за межы пачуццёвага вопыту і пазнаць «рэч у сабе». Вучэнне Канта пра антыномію развіта ням. класічным ідэалізмам як фундаментальная перадумова дыялект. логікі. Гегель крытычна прааналізаваў кантаўскае вырашэнне пытання антыноміі і паказаў, што супярэчнасць — неад’емная аб’ектыўная характарыстыка духу, які знаходзіцца ў развіцці, гіст. быцця і мыслення. У дыялект. матэрыялізме антыномія разглядаецца ў рамках вучэння пра дыялект. супярэчнасці (адрознівае супярэчнасці ад парадоксаў). Пастаноўка навук. праблем у форме антыноміі і іх вырашэнне — важнае звяно ў тэарэт. адлюстраванні дыялект. супярэчнасці аб’ектыўнай рэальнасці.

Літ.:

Манеев А.К. Философский анализ антиномии науки. Мн., 1974.

т. 1, с. 398

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

БЕЛАРУ́СКІ ПАСО́ЛЬСКІ КЛУБ

(БПК),

нацыянальная пасольская (дэпутацкая) фракцыя ў сейме Польскай Рэспублікі ў 1922—28 і 1928—30. Пасля выбараў 5.11.1922 у БПК уваходзілі 11 паслоў, якія прадстаўлялі Бел. с.-д. партыю (А.Аўсянік, П.В.Мятла, Б.А.Тарашкевіч, Ф.Ярэміч), Бел. хрысціянскую дэмакратыю (А.В.Станкевіч), партыі бел. эсэраў (С.Баран, У.Каліноўскі, С.Якавюк), незалежных сацыялістаў (С.А.Рак-Міхайлоўскі), а таксама беспартыйныя М.С.Кахановіч, В.Ц.Рагуля. Тактыку і структуру БПК распрацаваў А.І.Луцкевіч. БПК адстойваў сац. і нац. правы бел. народа, займаў становішча апазіцыі ў польскай дзярж. палітыцы, быў салідарны з інш. нац. меншасцямі ў нац. справах і з усімі дэмакр. сіламі Польшчы ў сац. справах. Вызначаўся сваёй паліт. неаднароднасцю. Левае крыло БПК супрацоўнічала з камуністамі і 24.6.1925 стварыла асобны клуб — фракцыю Беларуская сялянска-работніцкая грамада. Пасля выбараў 4.3.1928 з прадстаўнікоў Бел. хрысціянскай дэмакратыі і Бел. сял. саюза ўтвораны БПК, які выступаў супраць памкненняў камуністаў падпарадкаваць сабе бел. рух. Дзейнічаў паралельна з пасольскім клубам «Змаганне».

А.М.Сідарэвіч.

т. 2, с. 454

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

отка́зывать несов.

1. адмаўля́ць;

отка́зывать в про́сьбе адмаўля́ць у про́сьбе;

отка́зывать себе́ в чём-л. адмаўля́ць сабе́ ў чым-не́будзь;

2. (завещать) уст. адпі́сваць;

3. (увольнять) уст. звальня́ць;

отка́зывать от ме́ста звальня́ць з ме́сца (з паса́ды);

4. (о механизме) перастава́ць дзе́йнічаць; станаві́цца, псава́цца;

мото́р отка́зывает мато́р стано́віцца (псуе́цца);

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ро́скошь ж.

1. раско́ша, -шы ж.; ро́скаш, -шы ж.; бага́цце, -цця ср.;

ро́скошь обстано́вки ро́скаш (бага́цце) абсталява́ння;

жить в ро́скоши жыць у раско́шы (у ро́скашы);

2. (изобилие) бага́цце, -цця ср.;

ро́скошь ю́жной приро́ды бага́цце паўднёвай прыро́ды;

◊

позво́лить себе́ ро́скошь сде́лать что́-л. дазво́ліць сабе́ раско́шу зрабі́ць што-не́будзь.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

pewność

pewnoś|ć

ж.

1. упэўненасць; перакананасць;

~ć siebie — упэўненасць у сабе; самаўпэўненасць;

2. надзейнасць;

3. непазбежнасць; немінучасць;

z ~cią! — безумоўна!;

dla ~ci — а) каб пераканацца; каб упэўніцца;

на ўсялякі выпадак

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

doświadczyć

doświadczy|ć

зак.

1. выпрабаваць, даследаваць;

życie ciężko go ~ło — яго жыццё было поўнае выпрабаванняў;

2. зазнаць;

~łem na własnej skórze — (я) выпрабаваў (зазнаў, перанёс) на ўласнай скуры (на сабе)

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

пра́віла ср., в разн. знач. пра́вило;

граматы́чнае п. — граммати́ческое пра́вило;

~лы для ву́чняў — пра́вила для уча́щихся;

му́драе п. — му́дрое пра́вило;

адступі́ць ад ~л — отступи́ть от пра́вил;

○ трайно́е п. — тройно́е пра́вило;

◊ па ўсіх ~лах майстэ́рства — по всем пра́вилам иску́сства;

узя́ць сабе́ за п. — взять (положи́ть) себе́ за пра́вило (пра́вилом);

як п. — как пра́вило

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

тро́йка ж., в разн. знач. тро́йка;

атрыма́ць ~ку па геагра́фіі — получи́ть тро́йку по геогра́фии;

надзвыча́йная т. па барацьбе́ з паво́дкай — чрезвыча́йная тро́йка по борьбе́ с наводне́нием;

вы́лучыць ~ку для выкана́ння зада́ння — вы́делить тро́йку для выполне́ния зада́ния;

сшыць сабе́ но́вую ~ку — сшить себе́ но́вую тро́йку;

т. вараны́х — тро́йка вороны́х;

казы́рная т. — карт. козы́рна́я тро́йка

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

überladen

I überláden

* vt

празме́рна нагружа́ць, перагружаць

sich (D) den Mágen ~ — набі́ць сабе́ стра́ўнік

II überladen

* vt

1) перагружа́ць (тавары)

2) пераса́джваць (пасажыраў)

3) эл. перазараджа́ць акумуля́тар

III überláden

a перагру́жаны

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)

Bahn

f -, -en

1) шлях, даро́га

2) палатно́ чыгу́нкі

3) спарт. даро́жка

4) арбі́та, траекто́рыя

5) разм. трамва́й

auf die schíefe [ábschüssige] ~ geráten* — каці́цца ўніз (перан.)

sich (D) ~ bréchen* — прабіва́ць сабе́ даро́гу

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)