Verbum

з-за прыназоўнік

1. Ужыв. пры абазначэнні напрамку, руху адкуль-н., з месца, закрытага чым-н., з супрацьлеглага боку чаго-н.

   • Выглядваць з-за дзвярэй.
   • Дом віднеецца з-за агароджы.
   • Вылезці з-за стала.

2. Ужыв. пры ўказанні на прычыну, падставу дзеяння або пры ўказанні на асобу, што з’яўляецца прычынай чаго-н.

   • Спрачацца з-за дробязей.
   • З-за яго столькі непрыемнасцей.

з-над прыназоўнік

Ужыв. пры абазначэнні прадмета ці месца, зверху або з верхняй часткі якога накіравана дзеянне.

• 3-над Прыпяці даносілася песня.

з-пад прыназоўнік

1. Абазначае накіраванасць дзеяння з якога-н. месца, што знаходзіцца пад чым-н.

   • Выбрацца з-пад снегу.

2. Абазначае накіраванасць дзеяння, паяўлення з якога-н. месца, што знаходзіцца каля чаго-н.

   • Прыехалі з-пад Баранавіч.

3. Указвае на вызваленне ад якога-н. становішча, стану і пад.

   • Выйсці з-пад агню.
   • Уцячы з-пад варты.

4. Указвае на былое прызначэнне прадмета як ёмішча для чаго-н.

   • Бутэлька з-пад малака.

за прыстаўка

1. Утварае дзеясловы са знач.:

   1. пачатку дзеяння, напр. заапладзіраваць, захварэць, закрычаць, заспяваць, забегаць, замахаць;
   2. закончанасць, вынік дзеяння або стану, напр. забяліць, завязаць, запакаваць, засохнуць, зацвярдзець;
   3. выхад дзеяння за межы звычайнага або дапушчальнага, напр. забавіцца, загаварыцца, захваліць;
   4. распаўсюджанне дзеяння за якія-н. межы, напр. заехаць (за дом), зайсці (за сцяну), заслаць (на край свету);
   5. адхіленне ўбок ад асноўнага напрамку руху з кароткачасовым спыненнем, напр. забегчы, заехаць, загпянуць (да знаёмых).

2. Утварае назоўнікі, прыметнікі, прыслоўі са знач.: які знаходзіцца на тым баку чаго-н., ззаду або за межамі чаго-н., напр. заакіянскі, завуголле, загародны, задворкі, залетась, заўчора.

3. Утварае якасныя прыметнікі і прыслоўі і абазначае перавышэнне якасці, напр. завельмі, завузкі, завялікі, замнога, занадта.

4. Утварае прыслоўі са знач.: у межах таго перыяду, які называецца словам без прыстаўкі; да наступлення новага перыяду, напр. замалада, засветла, зацемна, зацепла.

заа прыстаўка

Першая частка складаных слоў; ужыв. замест «зоа..», калі націск у другой частцы слова падае на першы склад, напр. заалогія, заапарк, заатэхнік, зааферма, зааэкспарт.

заадно прыслоўе

1. Сумесна, у згодзе.

   • Быць, дзейнічаць з. або з. з кім-н.

2. Адначасова з чым-н., мімаходам.

   • Захапі там з. і вядро ў хату.

заакіянскі прыметнік

Які знаходзіцца за акіянам, які прыбыў, прывезены з-за акіяна.

• Заакіянскія краіны.
• З. місіянер.
• Заакіянскія тавары.

заалогія назоўнік | жаночы род

Навука, якая вывучае жывёльны свет.

|| прыметнік: заалагічны.

заапарк назоўнік | мужчынскі род

Заалагічны парк.

|| прыметнік: заапаркаўскі.

заараць​¹ дзеяслоў | закончанае трыванне

Аручы, засыпаць зямлёй.

• З. лубін.
• З. носам зямлю (пераноснае значэнне: упасці ніцма; размоўнае).

|| незакончанае трыванне: заворваць.