Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
і́снасцьж. су́щность
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
і́снасць, ‑і, ж.
Тое, што і сутнасць. Ох, гэтыя ціхія маладыя людзі! Іх сапраўдную існасць даўно вызначыла народная мудрасць: у ціхай бухце чэрці водзяцца.Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
і́снасцьж.філас. Wésen n -s, Wésenheit f -
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
І́снасць ’сутнасць’ (ТСБМ, Бяльк.), ’праўда’ (Інстр. III), істасьць ’сутнасць’ (Касп.), и́стосць ’шчырасць’ (Нас.), параўн. рус.дыял.и́стость ’ісціна; уласцівасць, якасць, стан існага’, и́стоть ’сапраўднасць, сутнасць’. Ст.-бел.истность у першых друкаваных кнігах (Гіст. мовы, 1, 295) з польск.istność ’сутнасць’ ад istny (гл. існы).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
entity[ˈentəti]n.fml
1. быццё, існава́нне
2. да́насць; аб’е́кт
3.і́снасць, су́тнасць;
a separate entity асо́бная і́снасць
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
jestestwo
н.кніжн.
1.існасць; сутнасць;
2.уст. істота
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
miąższ
м.
1. мякаць, мякіш;
2.перан. сутнасць; істота, існасць
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
Поі́сткам ’па парадку’ ’па праўдзе’, ’праўдзіва, так, як было’ (Стан.), ст.-бел.поистине ’сапраўды, па праўдзе’. Зыходная форма, відаць, у ст.-бел.исте ’тс’ (Сл. Скар.), параўн. і́стаць ’шчырасць’ (Нас.). Гл. яшчэ пайстком, існасць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Су́тнасць ’самае істотнае, галоўнае, унутраны змест чаго-небудзь’ (ТСБМ, Некр. і Байк., Бяльк.), су́тностʼ (сутʼ) ’існасць’ (Вруб.). Укр.су́тність ’тс’, параўн. стараж.-рус.сутьство, ст.-слав.сѫтьство ’тс’, якія выводзяцца са стараж.-рус.суть, ст.-слав.сѫть, формы 3 ас. мн. л. цяп. ч. дзеяслова быць ’яны ёсць’ (Фасмер, 3, 812; ЕСУМ, 5, 485), гл. суць. Украінскае (і, відаць, беларускае) слова ўтворана па тыпу рус.су́щность ’тс’ у пачатку XX ст. на базе прыметніка су́тній ’існы, істотны’ (Німчук, Давньорус., 15), што на фоне старога і́снасць ’самае істотнае’ (ТСБМ) дае падставы трактаваць слова як “сапсаванае расейскае”, гл. Пацюпа ў Станкевіч, Язык, 1194.