Іменныя класы 4/117; 5/27, 72

Беларуская Савецкая Энцыклапедыя (1969—76, паказальнікі; правапіс да 2008 г., часткова)

іме́нны

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. іме́нны іме́нная іме́ннае іме́нныя
Р. іме́ннага іме́ннай
іме́ннае		 іме́ннага іме́нных
Д. іме́ннаму іме́ннай іме́ннаму іме́нным
В. іме́нны (неадуш.)
іме́ннага (адуш.)		 іме́нную іме́ннае іме́нныя (неадуш.)
іме́нных (адуш.)
Т. іме́нным іме́ннай
іме́ннаю		 іме́нным іме́ннымі
М. іме́нным іме́ннай іме́нным іме́нных

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

іме́нны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да скланяльных часцін мовы (назоўніка, прыметніка, лічэбніка, займенніка); звязаны з імі. Іменнае скланенне. Іменны выказнік. Іменныя словазлучэнні. Іменныя формы прыметнікаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ко́лькасна-іме́нны

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. ко́лькасна-іме́нны ко́лькасна-іме́нная ко́лькасна-іме́ннае ко́лькасна-іме́нныя
Р. ко́лькасна-іме́ннага ко́лькасна-іме́ннай
ко́лькасна-іме́ннае		 ко́лькасна-іме́ннага ко́лькасна-іме́нных
Д. ко́лькасна-іме́ннаму ко́лькасна-іме́ннай ко́лькасна-іме́ннаму ко́лькасна-іме́нным
В. ко́лькасна-іме́нны (неадуш.)
ко́лькасна-іме́ннага (адуш.)		 ко́лькасна-іме́нную ко́лькасна-іме́ннае ко́лькасна-іме́нныя (неадуш.)
ко́лькасна-іме́нных (адуш.)
Т. ко́лькасна-іме́нным ко́лькасна-іме́ннай
ко́лькасна-іме́ннаю		 ко́лькасна-іме́нным ко́лькасна-іме́ннымі
М. ко́лькасна-іме́нным ко́лькасна-іме́ннай ко́лькасна-іме́нным ко́лькасна-іме́нных

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

дзеясло́ўна-іме́нны

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. дзеясло́ўна-іме́нны дзеясло́ўна-іме́нная дзеясло́ўна-іме́ннае дзеясло́ўна-іме́нныя
Р. дзеясло́ўна-іме́ннага дзеясло́ўна-іме́ннай
дзеясло́ўна-іме́ннае		 дзеясло́ўна-іме́ннага дзеясло́ўна-іме́нных
Д. дзеясло́ўна-іме́ннаму дзеясло́ўна-іме́ннай дзеясло́ўна-іме́ннаму дзеясло́ўна-іме́нным
В. дзеясло́ўна-іме́нны (неадуш.)
дзеясло́ўна-іме́ннага (адуш.)		 дзеясло́ўна-іме́нную дзеясло́ўна-іме́ннае дзеясло́ўна-іме́нныя (неадуш.)
дзеясло́ўна-іме́нных (адуш.)
Т. дзеясло́ўна-іме́нным дзеясло́ўна-іме́ннай
дзеясло́ўна-іме́ннаю		 дзеясло́ўна-іме́нным дзеясло́ўна-іме́ннымі
М. дзеясло́ўна-іме́нным дзеясло́ўна-іме́ннай дзеясло́ўна-іме́нным дзеясло́ўна-іме́нных

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

скланя́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е; незак.

1. што. Змяняць іменныя часціны мовы па іх граматычных формах.

С. назоўнікі.

2. перан., каго-што. Часта ўпамінаць, многа гаварыць пра каго-, што-н. (звычайна непрыхільна; разм.).

|| зак. праскланя́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е (да 1 знач.).

|| наз. склане́нне, -я, н. (да 1 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

БЕРНШТЭ́ЙН Самуіл Барысавіч

(н. 3.11.1911, г. Баргузін, Бурація),

рускі вучоны-славіст. Д-р філал. н. (1946). Праф., чл.-кар. Балг. і Македонскай АН. Асн. працы ў галіне слав. і балканскага мовазнаўства. У манаграфіях «Нарыс параўнальнай граматыкі славянскіх моў» (т. 1, 1961) і «Нарыс параўнальнай граматыкі славянскіх моў: Чаргаванні. Іменныя асновы» (т. 2, 1974) даследуюцца праблемы марфаналогіі і лінгвістычнай геаграфіі, паслядоўна выкарыстоўваецца матэрыял бел. літаратурнай і дыялектнай моў.

Р.М.Малько.

т. 3, с. 122

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

БІ́РМАНСКАЯ МО́ВА,

адна з кітайска-тыбецкіх моў (тыбецка-бірманская група). Афіц. мова М’янмы (б. Бірма) і мова міжнац. зносін большасці народаў М’янмы. Традыцыйна вылучаюць дыялекты: араканскі, тавойскі, інта, дану, таунйоў, йо (некаторыя даследчыкі лічаць іх самаст. мовамі). У фанетыцы 11 галосных, 33 зычныя фанемы; з’яўляецца тонавай мовай (мае 4 тоны) з аднаскладовай будовай кораня. Асн. спосабы словаўтварэння — словаскладанне і афіксацыя аглюцінатыўнага тыпу. У марфалогіі вылучаюцца іменныя і дзеяслоўныя класы слоў, а таксама службовыя словы, што разам з парадкам слоў перадаюць сінтаксічныя адносіны. Пісьменства бірманскай мовы складовае, пабудаванае на аснове аднаго з відаў паўд.-інд. пісьма. Стараж. пісьмовыя помнікі датуюцца 11 ст.

т. 3, с. 156

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

ВЫКА́ЗНІК,

галоўны член сказа, які знаходзіцца ў сэнсавай і граматычнай залежнасці ад дзейніка і абазначае дзеянне, стан ці прыкмету прадмета, названага дзейнікам. Паводле будовы ў бел. мове адрозніваюць выказнікі простыя, састаўныя і складаныя.

Самыя пашыраныя простыя выказнікі; яны падзяляюцца на дзеяслоўныя (выражаюцца найчасцей дзеясловамі абвеснага, загаднага ці ўмоўнага ладу: «За ракой туманяцца лугі», А.Русак) і іменныя (выражаюцца звычайна назоўнікамі, прыметнікамі ці займеннікамі: «Душа народа — песня», Я.Брыль; «Неба сіняе, сіняе», В.Каваль; «Хлеб у нас свой», І.Шамякін). Састаўны выказнік складаецца з дзеяслоўнай звязкі і выказальнага слова, якім можа быць дзеяслоў і інш. часціны мовы: «Я рад паслухаць лесу шум» (3.Бядуля). Складаны выказнік — мнагачленнае словазлучэнне, куды ўваходзяць тры ці больш структурных кампанентаў: «Я хацеў навучыцца іграць на скрыпцы» (Я.Колас).

Літ.:

Беларуская граматыка. Ч. 2. Мн., 1986.

т. 4, с. 309

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

Прыбы́ць, прыбыва́ць ’прыйсці, прыехаць, паступіць, быць дастаўленым (пра груз і пад.)’; ’павялічыцца, прыбавіцца (колькасна, у аб’ёме (напр., пра Месяц), велічыні і пад.); з’явіцца ў дадатак да чаго-небудзь; дабавіцца’ (ТСБМ, Бяльк., Сцяшк. МГ; карэліц., Сл. ПЗБ), прыбува́ць ’прыбаўляцца (пра ваду, вагу і інш.)’ (ТС). Сюды ж аддзеяслоўныя іменныя ўтварэнні, якія працягваюць семантыку дзеяслова: пры́быль ’прыбытак, даход’ (Ян.; астрав., Сл. ПЗБ), пры́буль ’тс’ (ТС), пры́быль ’паводка, разводдзе’, прыбыльны́: прыбыльна́я вада ’паводка’ (Ян.), прыбу́тка ’вада, якая прыбывае’, прыбутны́ ’паводкавы’ (ТС), прыбы́так, прыбу́ток ’прыбытак, даход; карысць, выгада; з’яўленне патомства’ (Нас., Ласт., Байк. і Некр., Бяльк.; ашм., беласт., Сл. ПЗБ, ТС), сюды ж таксама прыбы́тнік ’маладыя парасткі хваёвых дрэў’, прыбы́тныя дні ’першая і другая фазы Месяца’ (Сл. ПЗБ), пры́быш ’перасяленец з іншай мясцовасці’ (стаўб., Сл. ПЗБ), прыбыле́вец ’перасяленец’ (б.-каш., ЛА, 3), прыбу́лец ’прыезджы’ (ТС), прыбыўна́я вада́ ’паводка’ (Ян.). Узыходзіць да прасл. *pribyti, далей ітэратыўна-дуратыўны *pribyvati, якія, у сваю чаргу, ад *byti, *byvati (гл. быць) з кардынальнай зменай семантыкі зыходных дзеясловаў (пра апошняе гл. ЭССЯ, 3, 155, 157–158).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)