Verbum

анлайнавы слоўнік

шчолачы

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

шчо́лач

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 3 скланенне

	адз.	мн.
Н.	шчо́лач	шчо́лачы
Р.	шчо́лачы	шчо́лачаў
Д.	шчо́лачы	шчо́лачам
В.	шчо́лач	шчо́лачы
Т.	шчо́лаччу	шчо́лачамі
М.	шчо́лачы	шчо́лачах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

фларыдзі́н, ‑у, м.

Гліна з прымессю вокісу кальцыю, магнію, шчолачы, якую выкарыстоўваюць пры ачышчэнні нафтапрадуктаў і перапрацоўцы тлушчаў.

[Ад геагр. назвы.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

мы́ла, -а, н.

1. Рэчыва з тлушчу і шчолачы, якое лёгка раствараецца ў вадзе і ўжыв. для мыцця.

Гаспадарчае м.

Туалетнае м.

2. перан. Белая пена ў коней ад поту.

Коні ў мыле.

|| прым. мы́льны, -ая, -ае (да 1 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

alkalia

мн. хім. шчолачы; шчолач

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

шчо́лачны, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае ў сваім саставе шчолач. Шчолачны раствор. Шчолачныя злучэнні. Шчолачная рэакцыя.

2. Спец. Які ўтварае шчолач. Шчолачныя металы. Шчолачныя горныя пароды.

3. Спец. Які дзейнічае з дапамогай шчолачы. Шчолачны акумулятар. Шчолачная ачыстка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

алкаліме́трыя

(ад ар. al-kali = шчолач + -метрыя)

вызначэнне колькасці кіслаты ў рэчыве шляхам дабаўлення да яго шчолачы.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

neutralize

[ˈnu:trəlaɪz]

v.t.

1) нэўтралізава́ць

Alkalis neutralize acids — Шчо́лачы нэўтралізу́юць кісло́ты

2) рабі́ць нэўтра́льным

3) аслабля́ць чый-н. уплы́ў, узьдзе́яньне

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

мы́ла, ‑а, н.

1. Рэчыва з тлушчу і шчолачы, якое лёгка распускаецца ў вадзе і ўжываецца для мыцця. Простае мыла. Туалетнае мыла. Клеевае мыла. □ Мокрыя яшчэ валасы пахлі дарагім мылам. Чорны.

2. перан. Белая пена ў коней ад поту. Коні нашы былі ў мыле, цяжка дыхалі. Якімовіч.

•••

Зялёнае мыла — вадкае мыла зеленавата-бурага колеру, якое выкарыстоўваецца як дэзінфіцыруючы сродак.

Зарабіць, як Заблоцкі на мыле гл. зарабіць.

Як мыла з’еўшы гл. з’еўшы.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Мы́ла ₁, му́ло, драг. мэ́ло, бран. мы́лца ’рэчыва з тлушчу і шчолачы, якое ўжываецца для мыцця’, (перан.) ’белая пена ў коней ад поту’ (ТСБМ, Бяльк., КЭС, Сл. ПЗБ, Растарг.), шальч., гродз., драг. ’нясмачныя ежа’ (Сл. ПЗБ). Укр. мило, рус. мыло, польск., н.-, в.-луж. mydło, чэш. mýdlo, славац. mydlo, славен. mílo, серб.-харв. ми̏ло, ц.-слав. мыло. Прасл. mydlo, утворанае ад myti > мыць (гл.). (Міклашыч, 207; Фасмер, 3, 24). Аднак Трубачоў (Этимология–1963, 42) пераканаўча абгрунтоўвае пачатковую прасл. рэканструяваную форму ў выглядзе mūtlo. Сюды ж мыліцца ’намыльвацца’, мыліць ’распускаць мыла ў вадзе’ (ТСБМ, Юрч., Бяльк.).

Мы́ла ₂ ’памылка’, мыла зʼесці ’памыліцца, атрымаць адмову’ (Нас.). Можна бачыць тут кантамінацыю польск. myłka ’памылка’, mylać, mylić ’памыліцца’ і бел. мыла ’нясмачная ежа’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)