шале́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е; незак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Захворваць шаленствам (пра жывёлу).

2. Прыходзіць у крайняе раздражненне, гнеў.

Ш. ад злосці.

3. перан. Бурна праяўляць сваё дзеянне, сілу.

Шалее вецер.

4. Рабіць учынкі, пазбаўленыя разважлівасці, здаровага розуму.

Ш. ад захаплення.

◊

Шалець з раскошы (разм.) — перабіраць, капрызіць ад перанасычанага ўсім, забяспечанага жыцця.

|| зак. ашале́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е (да 1 і 2 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

шале́ць

дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. шале́ю шале́ем
2-я ас. шале́еш шале́еце
3-я ас. шале́е шале́юць
Прошлы час
м. шале́ў шале́лі
ж. шале́ла
н. шале́ла
Загадны лад
2-я ас. шале́й шале́йце
Дзеепрыслоўе
цяп. час шале́ючы

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

шале́ць несов.

1. (заболевать бешенством) беси́ться;

2. (быть в крайнем раздражении) беси́ться; неи́стовствовать, беснова́ться;

3. (вести себя сумасбродно) сумасбро́дствовать, сумасбро́дничать, сумасбро́дить;

◊ з раско́шы ш. — с жи́ру беси́ться

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

шале́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; незак.

1. Захворваць шаленствам (пра жывёлу).

2. Прыходзіць у крайняе раздражненне, гнеў; вар’явацца, лютаваць. Шалець ад злосці. □ Б’ючы, .. [Яўхім] не толькі не спатольваўся, а шалеў яшчэ больш. Мележ. Толькі дарэмна бандыты З лютае злосці шалеюць, — Не задушыць ім свабоды, Не заняволіць Карэі! Танк. // перан. Вельмі бурна, інтэнсіўна праяўляць сваё дзеянне, сілу. Шалее вецер. □ Шалелі ўдалечыні салаўі, выдумляючы самыя мудрагелістыя грэлі. Хадкевіч. Плынь вады, справа адносна запаволеная, часам аж шалее злева, пад зараснікамі вербалозаў, што густа навісаюць над вадою з крутых лугавых абрываў. Кірэенка. Каторы дзень шуміць наўкола, Шалее лютая зіма, Аж дрэвы хіляцца да долу. Каторы дзень цябе няма. Танк.

3. Рабіць учынкі, пазбаўленне разважлівасці, здаровага розуму; паводзіць сябе як шаленец. Маладыя лейтэнанты проста шалелі, выклікаючы на сцэну на дзіва прыгожую самадзейную артыстку. Навуменка. А Любка шалела, цалавалася з усімі афіцэрамі. Лынькоў.

4. перан. Вельмі хутка расці, буяць. Рэдкі і маленькі, на пяску.. [ячмень] цяпер зусім пасох і пакорчыўся. Але ў ім шалеюць баравікі — беленькія, з чорнымі галоўкамі і тоўстым карэннем. Пташнікаў.

•••

Шалець з раскошы — перабіраць, капрызіць (пра асоб, якія перанасычаны ўсім, маюць усё ў дастатку).

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

шале́ць

1. (пра жывёл) tóllwütig wérden, an Tóllwut erkránken;

2. (лютаваць) wüten vi; rásen vi; vor Wut tóben [schäumen];

◊ ён з раско́шы шале́е разм ≅ ihn sticht der Háfer

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

ашале́ць гл. шалець.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

беснова́ться несов. вар’ява́цца, шале́ць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

безу́мствовать несов. шале́ць, вар’ява́цца.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

сумасбро́дничать несов. шале́ць, дзіва́чыць;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

сумасше́ствовать несов. шале́ць, вар’ява́цца.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)