цёмны, -ая, -ае.

1. Пазбаўлены святла, асвятлення.

Ц. пакой.

Цёмная ноч.

У хаце было цёмна (у знач. вык.).

2. Блізкі па колеры да чорнага.

Цёмная хмара.

Цёмныя вочы.

3. перан. Змрочны, пануры, невясёлы.

Цёмныя думкі.

На душы цёмна (у знач. вык.).

4. перан. Неадукаваны, невысокай культуры; адсталы.

Ц. чалавек.

5. перан. Які выклікае недавер, падазроны.

Цёмная асоба.

Цёмныя махінацыі.

Цёмнае мінулае.

6. Незразумелы, няясны, заблытаны.

Цёмнае пытанне.

7. у знач. наз. цёмная, -ай, мн. -ыя, -ых, ж. Памяшканне для арыштаваных, карцар (уст.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Цёмная вежа (Віцебск) 3/110

Беларуская Савецкая Энцыклапедыя (1969—76, паказальнікі; правапіс да 2008 г., часткова)

зе́ўра, -ы, мн. -ы, -аў, ж. (разм.).

Прорва, адтуліна.

Цёмная з. прадоння.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

shyster [ˈʃaɪstə] n. infml цёмны дзяло́к, цёмная асо́ба

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

абазна́чыцца, 1 і 2 ас. не ўжыв., -чыцца; зак.

Зрабіцца бачным, прыкметным, адчувальным, намеціцца; акрэсліцца.

У тумане абазначылася цёмная палоска лесу.

|| незак. абазнача́цца, -а́ецца.

У сакавіку абазначаецца надыход вясны.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

цё́мны

прыметнік, якасны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. цё́мны цё́мная цё́мнае цё́мныя
Р. цё́мнага цё́мнай
цё́мнае		 цё́мнага цё́мных
Д. цё́мнаму цё́мнай цё́мнаму цё́мным
В. цё́мны (неадуш.)
цё́мнага (адуш.)		 цё́мную цё́мнае цё́мныя (неадуш.)
цё́мных (адуш.)
Т. цё́мным цё́мнай
цё́мнаю		 цё́мным цё́мнымі
М. цё́мным цё́мнай цё́мным цё́мных

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

све́чнік, ‑а, м.

Абл. Падсвечнік. Унь пакой.. Хіба так можна? Свечка ў свечніку стаіць на падлозе. Паласатая, як арыштанцкая калашына. Цёмная частка — светлая частка, цёмная — светлая. Караткевіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

hustler [ˈhʌslə] n.

1. infml жу́лік, цёмная асо́ба

2. AmE, slang прастыту́тка, шлю́ха

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

тёмный в разн. знач. цёмны;

тёмная ночь цёмная ноч;

тёмные во́лосы цёмныя валасы́;

тёмная вода́ мед. цёмная вада́;

тёмный смысл цёмны сэнс;

тёмное де́ло цёмная спра́ва;

све́тлые и тёмные воспомина́ния све́тлыя і цёмныя ўспамі́ны;

тёмные си́лы цёмныя сі́лы;

◊

темны́м-темно́ цёмна-цёмна, цямню́сенька;

тёмный лес цёмны лес;

темна́ вода́ во о́блацех книжн. цёмная спра́ва, нічо́га не я́сна.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

гу́ста-цёмны

прыметнік, якасны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. гу́ста-цёмны гу́ста-цёмная гу́ста-цёмнае гу́ста-цёмныя
Р. гу́ста-цёмнага гу́ста-цёмнай
гу́ста-цёмнае		 гу́ста-цёмнага гу́ста-цёмных
Д. гу́ста-цёмнаму гу́ста-цёмнай гу́ста-цёмнаму гу́ста-цёмным
В. гу́ста-цёмны (неадуш.)
гу́ста-цёмнага (адуш.)		 гу́ста-цёмную гу́ста-цёмнае гу́ста-цёмныя (неадуш.)
гу́ста-цёмных (адуш.)
Т. гу́ста-цёмным гу́ста-цёмнай
гу́ста-цёмнаю		 гу́ста-цёмным гу́ста-цёмнымі
М. гу́ста-цёмным гу́ста-цёмнай гу́ста-цёмным гу́ста-цёмных

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)