з цямна́

прыслоўе

станоўч. выш. найвыш.
з цямна́ - -

Крыніцы: prym2009, sbm2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

цямно́.

У выразах: да цямна — да позняга вечара; ад цямна да цямна — увесь дзень, ад рання да позняга вечара.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

рачкава́ць, -ку́ю, -ку́еш, -ку́е; -ку́й: незак. (разм.).

1. Поўзаць на карачках, ракам.

2. Цяжка працаваць сагнуўшыся, не разгінаючыся.

Р. на полі ад цямна да цямна.

|| наз. рачкава́нне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

мардава́ць, -ду́ю, -ду́еш, -ду́е; -ду́й; незак., каго.

1. Знясільваць цяжкай працай, мары́ць.

М. на полі ад цямна да цямна.

2. Мучыць, прыносіць пакуты (разм.).

Мардуе думка.

|| зак. замардава́ць, -ду́ю, -ду́еш, -ду́е; -ду́й; -дава́ны і змардава́ць, -ду́ю, -ду́еш, -ду́е; -ду́й; -дава́ны.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

цямно́:

ад цямна́ да цямна́ von früh bis spät

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

цямно́,

У выразах: ад цямна да цямна — увесь дзень, ад рання да позняга вечара; ад відна (і) да цямна гл. відно ​2.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

відно́², -а́, н.

Світанне, досвітак.

Маці ўстала яшчэ да відна.

Ад відна да цямна (з усходу да заходу сонца, з ранку да вечара).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

гале́ча, ‑ы, ж.

Адсутнасць сродкаў для жыцця; крайняя беднасць. Голад, галеча, непасільная праца на кулацкім полі ад цямна да цямна — хіба не аб гэтым пісалі паэты-класікі? Бярозкін. Над краем колішняй бядота і галечы Жыццё, як сонца, не спыняе рух. Звонак.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

мардава́ць, ‑дую, ‑дуеш, ‑дуе; незак., каго.

1. Знясільваць цяжкай працай, марыць. Парабкоў .. [Плышэўскі] мардаваў на полі і на сенажаці ад цямна да цямна. Чарнышэвіч.

2. Разм. Мучыць, прыносіць пакуты. Моцна засела [у Галілея] ўзнятае сходам абурэнне і скрозь мардавала яго назо[й]лівай .. турботай, ад якой стары не ведаў сам куды дзецца. Зарэцкі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

рачкава́ць, ‑кую, ‑куеш, ‑куе; незак.

Разм. Паўзці на карачках, ракам. // Цяжка працаваць сагнуўшыся, не разгінаючыся. Бач, дзень у дзень ад цямна да цямна рачкавала [Маруся] на полі цяжарная, і каб хоць калі паскардзілася, пра крыўду сваю намякнула! Сачанка. У полі садзілі бульбу, рачкавалі ў агародах.., але большасць мужчын і хлопцаў сядзелі без работы. Машара.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)