цалкі́, -ко́ў ед. нет, обл.
1. глазу́нья ж.;
2. карто́фель в мунди́ре;
3. це́лые зёрна конопли́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
цалкі́, ‑оў; адз. няма.
Абл.
1. Яечня, у якой жаўткі не змешваюцца з бялкамі. Тарэсяй звалась цётка гэта. Яна так ветла сустракала І надта ж добра частавала: Спячэ «цалкоў» на скавародцы, І так, бывала, наясіся, Што хоць на пупіку круціся. Колас. Неўзабаве мы сядзелі за круглым сталом — яна глядзела на мяне сваімі мр[о]йнымі вачамі і карміла: падала яешню з цалкоў, тварог на сподку і шклянку салодкага малака. Чыгрынаў.
2. Цэлая бульба, вараная ў лупінах. Ціт наліў пляменніку кубак першаку і паказаў на закусь, якую тут жа разгарнуў на складзеным у некалькі столак абрусе. То былі хлеб, сала цыбуля, бульбяныя, яшчэ цёплыя, цалкі. Кавалёў.
3. Зерні канапель, якія застаюцца цэлымі нястоўчанымі. Канапляныя цалкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
цало́к
назоўнік, агульны, адушаўлёны, асабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
цало́к |
цалкі́ |
| Р. |
цалка́ |
цалко́ў |
| Д. |
цалку́ |
цалка́м |
| В. |
цалка́ |
цалко́ў |
| Т. |
цалко́м |
цалка́мі |
| М. |
цалку́ |
цалка́х |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
sadzony
sadzon|y
: jajka ~e — яечня (з цэлым жаўтком); цалкавуха; цалкі
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
jajko
jajk|o
н.
1. яйцо, яйка;
~o na miękko — яйка ўсмятку;
~o na twardo — яйка ўкрутую;
~o sadzone — яечня (з цэлым жаўтком); цалкавуха, цалкі;
~o święcone — велікоднае яйка;
2. біял. яйцаклетка;
obchodzić się z kim/czym jak z ~iem — абыходзіцца з кім/чым як са шкляным (вельмі беражліва)
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)