халцэдо́н, -у, м.

Мінерал, разнавіднасць кварцу.

|| прым. халцэдо́навы, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

халцэдо́н

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз.
Н. халцэдо́н
Р. халцэдо́ну
Д. халцэдо́ну
В. халцэдо́н
Т. халцэдо́нам
М. халцэдо́не

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

халцэдо́н, -ну м., мин. халцедо́н

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

халцэдо́н, ‑у, м.

Мінерал, разнавіднасць кварцу. На беразе.. [хлопец] назбіраў шмат бела-ружовых халцэдонаў і дымных агатаў. Караткевіч.

[Грэч. chalkēdōn.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

халцэдон

т. 16, с. 533

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

Халцэдон 1/69, 378; 5/539; 7/210; 9/496; 11/22, 573

Беларуская Савецкая Энцыклапедыя (1969—76, паказальнікі; правапіс да 2008 г., часткова)

халцэдо́н

(гр. chalkedon)

мінерал класа сілікатаў, валакністая разнавіднасць кварцу, вядомы разнавіднасці — чырвоны х. (карнеол), зялёны (хрызапраз, геліятроп), буры (сардэр), паласаты (агат, онікс, сердалік) і інш. ; паўкаштоўны камень.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

халцедо́н мин. халцэдо́н, -ну м.;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

пла́зма, ‑ы, ж.

1. Спец. Вадкая частка крыві.

2. Уст. Пратаплазма.

3. Цёмна-зялёны халцэдон.

4. Спец. Стан рэчыва, у які яно пераходзіць, пачынаючы з тэмператур у некалькі тысяч градусаў.

[Грэч. plasma — утварэнне.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

аўтыге́нны

(гр. authigenes = мясцовага паходжання);

а-ыя мінералы — мінералы асадачных горных парод, якія ўтварыліся ў працэсе седыментацыі і літагенезу на месцы намнажэння (напр. галіт, сільвін, гіпс, кальцыт, даламіт, кварц, халцэдон, палявы шпат і інш.).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)