фо́ртачка

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне

адз. мн.
Н. фо́ртачка фо́ртачкі
Р. фо́ртачкі фо́ртачак
Д. фо́ртачцы фо́ртачкам
В. фо́ртачку фо́ртачкі
Т. фо́ртачкай
фо́ртачкаю		 фо́ртачкамі
М. фо́ртачцы фо́ртачках

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

фо́ртачка ж. (в окне) фо́рточка

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

фо́ртачка, ‑і, ДМ ‑чцы; Р мн. ‑чак; ж.

Тое, што і фортка (у 1 знач.). На бацькаў стук у акно .. [доктар] адчыніў фортачку і спытаўся, адкуль і чаго? Брыль.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

фо́ртка, -і, ДМ -тцы, мн. -і, -так, ж.

1. Шкляныя дзверцы ў акне для праветрывання.

2. Невялікія дзверы ў варотах, агароджы; веснічкі.

3. Вольны прамежак часу ў раскладзе заняткаў педагога (разм.).

Расклад без фортак.

|| памянш. фо́ртачка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак, ж.

|| прым. фо́ртачны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

◎ Кво́ртка ’фортачка’ (Мат. Гом.). Да хвортка < фортка.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Лю́фтачка ’фортка ў акне’ (іўеў., Сцяшк. Сл.) узнікла ў выніку кантамінацыі лю́фцік і фортачка (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ Кватэ́рачка 1 ’фортачка’ (Мат. Гом.). Гл. кватырка.

◎ Кватэрачка 2 ’чвэрць штофа’ (Шн., Нас.). Да кватэра (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Лю́фцік ’фортачка’ (Сцяшк., Сцяц.; смарг., Сл. ПЗБ; навагр., З нар. сл.) запазычаны з польск. lufcik ’тс’ (Слаўскі, 4, 373).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ Кваты́рка ’адлегласць паміж бэлькамі столі’ (Шушк.), ’чацвярцінка’ (ТС), ’засовачнае шкло ў акне, фортачка’ (Грыг., Рам., Радч., Кос.). Параўн. кватэрай (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Абарлю́хта ’фрамуга’ (Сцяц.); обэрлюхт ’верхняя рама акна, якая адчыняецца як фортачка’ < польск. oberluft ’тс’ < ням. Oberluft ’тс’ і ’верхняе паветра’ (Дарашэўскі, V, 434).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)