фасо́ль

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 3 скланенне

адз.
Н. фасо́ль
Р. фасо́лі
Д. фасо́лі
В. фасо́ль
Т. фасо́ллю
М. фасо́лі

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

фасо́ль фасо́ля, -лі ж., фасо́ль, -лі ж.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

фасо́ль ж., обл., см. фасо́ля

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

фасо́ль, ‑і, ж.

Абл. Фасоля. Там, калі над пушчамі Навісала золь, Рукі яе [матчыны] лушчылі Боб, гарох, фасоль. Куляшоў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

фасо́ля ж. фасо́ль

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

пазаплята́ць сов. (о многом)

1. заплести́, зави́ть;

2. (плетением) заде́лать;

3. оплести́;

фасо́ля ~та́ла плот — фасо́ль оплела́ забо́р

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Басо́ль 1, басо́ля ’віяланчэль, бас, кантрабас’ (БРС, Касп., Янк. БП, Шн.), укр. басо́ля. Бясспрэчна, да бас 1, але словаўтварэнне не вельмі яснае. Смаль–Стоцкі (Abriss, 37–38) лічыць, што тут павелічальны суфікс ‑оля.

Басо́ль 2 ’фасоля’ (Касп.). Магчыма, трансфармацыя слова фасо́ля, фасо́ль (гл.) з субстытуцыяй ф > б. Не выключаецца і што гэта жартаўлівая ад’ідэацыя да басо́ль 1 (*вялікая, круглая фасоля, як басо́ль).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ Пехата́ 1, ’фасоля, якая не ўецца’ (навагр., З нар. сл.), укр. піхота ’тс’. З польск. piechota, якое з fasola piesza ’фасоля карлікавая, Phaseoliis narius’. Параўн. таксама польск. дыял. groch piec Ноту альбо piechociarz. Гэтаксама рус. кур. пешая фасоль ’фасоля, якая расцілаецца, — гэтае значэнне “нібыта збл іжае слова пеший з почвою” (Даль, З (1996), 551).

◎ Пехата́ 2 ’пяхота’ (Стан.) — да пяхота (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

запле́сці сов.

1. (перевивая) заплести́;

з. касу́ — заплести́ ко́су;

2. заде́лать, заплести́;

з. дзі́рку лазо́й — заде́лать (заплести́) ды́рку лозо́й;

3. оплести́;

фасо́ля ~ляла́ плот — фасо́ль оплела́ забо́р

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

АНГЕМІТО́НІКА

(ад ан... + гемі... + грэч. tonos тон),

гукавая сістэма, заснаваная на беспаўтонавых гукавых суадносінах. Разнавіднасці ангемітонікі — 3-, 4-, 5-ступенная (пентатоніка) у аб’ёмах кварты, квінты, а таксама актавы, малой сексты, септымы. Тыповая інтанацыя — трыхорд у кварце (напр., рэ-фасоль). На ангемітоннай, у прыватнасці пентатоннай, сістэме засн. музыка многіх народаў (кітайцаў, манголаў, татараў, башкіраў, буратаў, шатландцаў і інш.). У слав. народаў ангемітоніка часта спалучаецца з дыятанічнымі сістэмамі, але сустракаецца і ў чыстым выглядзе, асабліва ў песенным фальклоры стараж. пласта.

Літ.:

Квитка К.В. Ладовые системы в музыке славян и соседних народов // Избр. гр. М., 1971. Т. 1;

Елатов В.И. Ладовые основы белорусской народной музыки. Мн., 1964;

Мухаринская Л.С. Белорусская народная песня. Мн., 1977.

З.Я.Мажэйка.

т. 1, с. 342

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)