уразуме́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е; -е́ты; зак., што.

Ахапіць розумам, асэнсаваць, усвядоміць.

У. ісціну.

У. свой патрыятычны абавязак.

У. свае памылкі.

|| незак. уразумява́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. уразуме́нне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

уразуме́ць

дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. уразуме́ю уразуме́ем
2-я ас. уразуме́еш уразуме́еце
3-я ас. уразуме́е уразуме́юць
Прошлы час
м. уразуме́ў уразуме́лі
ж. уразуме́ла
н. уразуме́ла
Загадны лад
2-я ас. уразуме́й уразуме́йце
Дзеепрыслоўе
прош. час уразуме́ўшы

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

уразуме́ць сов.

1. уразуме́ть, поня́ть, пости́чь;

у. і́сціну — уразуме́ть (поня́ть, пости́чь) и́стину;

2. уясни́ть;

у. сэнс чаго́-не́будзь — уясни́ть смысл чего́-л.;

3. осозна́ть;

у. свае́ памы́лкі — осозна́ть свои́ оши́бки

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

уразуме́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; зак., што.

1. Зразумець, ахапіць розумам. Уразумець ісціну.

2. Асэнсаваць што‑н. Уразумець свой патрыятычны абавязак. □ Азірнуцца і ўразумець, што з табою здарылася, ці жывая ты — няма калі... Няма калі перавесці дух і азірнуцца на казачную прыгажосць падземнага царства. Васілевіч. Але ў гэты момант адбылося нешта такое, чаго Мірон зусім уразумець не мог. Маўр.

3. Усвядоміць, зразумець што‑н. Уразумець свае памылкі. □ [Брат] яшчэ не мог уразумець Зосінага ўчынку. Чорны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

уразуме́ць

1. (зразумець, ахапіць розумам) begréifen* vt, verstéhen* vt; (mit dem Verstánd) fássen; sich (D) über etw. (A) klar wérden;

2. (усвядоміць, зразумець) éinsehen* vt, erfássen vt; sich (D) klar máchen (што-н. A); sich (D) bewússt wérden (G)

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

осозна́ть сов. усвядо́міць; уразуме́ць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

уясни́ть сов. усвядо́міць; уразуме́ць;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

созна́ть сов. усвядо́міць; (понять) уразуме́ць;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

уразуме́ть сов. зразуме́ць, уразуме́ць; уця́міць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

уразумява́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да уразумець.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)