укры́цце
‘збудаванне’
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, ніякі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
укры́цце |
укры́цці |
| Р. |
укры́цця |
укры́ццяў |
| Д. |
укры́ццю |
укры́ццям |
| В. |
укры́цце |
укры́цці |
| Т. |
укры́ццем |
укры́ццямі |
| М. |
укры́цці |
укры́ццях |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
укры́цце, -я, мн. -і, -яў, н.
Месца, збудаванне, якое ўкрывае, абараняе ад каго-, чаго-н.
Страляць з укрыцця.
У. ад зенітнага агню.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
укры́цце ср., воен. укры́тие;
страля́ць з ~цця — стреля́ть из укры́тия
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
укры́цце, ‑я, н.
Месца або збудаванне, якое ўкрывае, абараняе ад каго‑, чаго‑н. Дванаццаць гаўбіц і палкавая батарэя з укрыцця пазіралі па дарогу. Няхай. Хаваючыся за ўкрыцці, кароткімі перабежкамі, Мірановіч дабраўся да пазіцый першага ўзвода. Марціновіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
укапа́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца; зак., у што.
Капаючы, углыбіцца ў што-н.; выкапаць укрыцце.
Пяхота ўкапалася ў зямлю.
|| незак. уко́пвацца, -аюся, -аешся, -аецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
lee [li:] n. укры́цце (ад ветру, непагоды)
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
shelter1 [ˈʃeltə] n.
1. прыту́лак, прыста́нішча;
gi ve/afford shelter прытуля́ць;
find shelter from the wind знайсці́ заці́шак ад ве́тру
2. схо́вішча, укры́цце;
an air-raid shelter бамбасхо́вішча
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
укры́тие ср.
1. (действие) укрыццё, -цця́ ср., накрыццё, -цця́ ср.; хава́нне, -ння ср.; прыкрыва́нне, -ння ср.; укрыва́нне, -ння ср.; см. укры́ть;
укры́тие вое́нных престу́пников хава́нне (укрыва́нне, укрыццё) вае́нных злачы́нцаў;
2. воен. укры́цце, -цця ср.; (убежище) схо́вішча, -шча ср.;
укры́тие от пулемётного огня́ укры́цце ад кулямётнага агню́;
стреля́ть из укры́тия страля́ць з укры́цця;
3. (защищённое место) прыту́лак, -лку м., заці́шак, -шку м.;
они́ нашли́ укры́тие в пеще́ре яны́ знайшлі́ прыту́лак у пячо́ры;
найти́ укры́тие от ве́тра знайсці́ заці́шак ад ве́тру;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Інтуру́сіца ’лухта, глупства’ (Касп.). Бясспрэчна, звязана з рус. туру́сы ’лухта, балбатня’, галоўным чынам у выразах турусы на колёсах; подпускать турусы (на колёсах); нести турусы (на колёсах), дыял. туру́сить ’казаць лухту, хлусіць, вярзці глупства’, ’трызніць у сне’. Гэтыя выразы звычайна тлумачаць назвы асаднай вежы, якая рухаецца на колах, паколькі расказы аб ёй лічыліся неверагоднымі. Далей збліжаюць са ст.-рус. тарасъ ’падкатны зруб, які ўжываўся для абароны і асады горада’ (XVI ст.) (Праабражэнскі, 2, 21; КЭСРЯ, 455), запазычаным з польск. taras ’насып, вал; укрыцце, загарода; тэраса’, якое ўзыходзіць да лац. terrācea праз франц. ці ням. пасрэдніцтва (Кіпарскі, ВЯ, 1956, 5, 138). Аднак збліжэнне з таросы выклікае фанетычныя цяжкасці і не з’яўляецца неабходным, тым больш што турусы можна звязаць непасрэдна з лац. turris ’вежа’ (гл. заўвагу Трубачова, Дополн., 4, 125). Пачатковае ін‑ у беларускім слове не зусім яснае. Магчыма, вынік кантамінацыі з *інтруз, якое пранікла ва ўсходнеславянскія гаворкі з польск. intruz ’нахабнік, назойлівы чалавек’, ’выскачка’ (Слаўскі, 1, 465). Не выключана, што ін‑ асэнсоўваецца як прэфіксальны элемент, адносна словаўтварэння і семантыкі параўн. алесіца (гл.) < акалесіца.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)