узвы́сіць, -ы́шу, -ы́сіш, -ы́сіць; -ы́шаны; зак., каго-што.
1. Узняць увысь, падняць вышэй навакольнага (паэт.).
2. перан. Надаць каму-, чаму-н. больш высокае становішча, значэнне.
У. каго-н. у чыіх-н. вачах.
◊
Узвысіць голас — тое, што і павысіць голас.
|| незак. узвыша́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. узвышэ́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
узвы́сіць
дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
узвы́шу |
узвы́сім |
| 2-я ас. |
узвы́сіш |
узвы́сіце |
| 3-я ас. |
узвы́сіць |
узвы́сяць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
узвы́сіў |
узвы́сілі |
| ж. |
узвы́сіла |
| н. |
узвы́сіла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
узвы́сь |
узвы́сьце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
узвы́сіўшы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
узвы́сіць сов.
1. (построить) возвы́сить; возвести́;
ху́тка навасёлы ўзвы́сяць но́вы буды́нак шко́лы — ско́ро новосёлы возвы́сят (возведу́т) но́вое зда́ние шко́лы;
2. (увеличить) повы́сить; (цену — ещё) вздуть;
у. фунда́мент — повы́сить фунда́мент;
у. цэ́ны на прамысло́выя тава́ры — повы́сить (вздуть) це́ны на промы́шленные това́ры;
3. (придать более высокое общественное положение или значение) возвы́сить, подня́ть;
у. каго́-не́будзь у вача́х і́ншых — возвы́сить (подня́ть) кого́-л. в глаза́х други́х;
4. (о голосе) возвы́сить
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
узвы́сіць, ‑вышу, ‑высіш, ‑высіць; зак., каго-што.
1. Паэт. Узняць увысь, увышыню; падняць вышэй навакольнага. Праз дзесяць дзён будынак школы На голым дзікім пустыры З граніту ўзвысяць навасёлы. Астрэйка.
2. Надаць каму‑, чаму‑н. больш высокае грамадскае становішча або значэнне. Узвысіць па службе. // перан. Падняць чый‑н. аўтарытэт. Мне хацелася зрабіць нешта асаблівае, выключнае, што ўзвысіла б мяне ў вачах дзяўчыны, дазволіла стаць упоравень з ёй. Навуменка.
3. Павысіць, зрабіць больш моцным (пра голас). — Гаворыш абы-што! — узвысіў голас і Станкевіч. Арабей.
4. Павялічыць, павысіць (цану і пад.). Узвысіць цэны на прамысловыя тавары.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
узвышэ́нне, -я, н.
1. гл. узвысіцца, узвысіць.
2. мн. -і, -яў. Узвышанае месца.
Узысці на ў.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
возвели́чить сов. узвялі́чыць, узвы́сіць, узне́сці;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
wywyższyć
зак. узвысіць, узвялічыць, узнесці
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
узвыша́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
1. Незак. да узвысіць.
2. перан.; каго-што. Рабіць лепшым, высакародным. [Ліннік:] — Паэзія і песня ўзвышаюць чалавека. Згодны вы з гэтым? Савіцкі. А музыка, як і слова, можа і лячыць душу, і ўзвышаць чалавека, і весці яго за сабою. Даніленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
узне́сці, -нясу́, -нясе́ш, -нясе́; -нясём, -несяце́, -нясу́ць; -нёс, -не́сла; -нясі́; -не́сены; зак.
1. каго-што. Падняўшы, занесці наверх.
У. вёдры з вадою на ганак.
2. перан., што. Узняць угору, ускінуць.
У. смык рукой.
У. вочы.
3. што. Збудаваць.
У. палац.
4. перан., каго (што). Узвялічыць, узвысіць.
Лёс узнёс гэтага чалавека.
|| незак. узно́сіць, -о́шу, -о́сіш, -о́сіць.
|| наз. узнясе́нне, -я, н. (да 2—4 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
узвышэ́нне, ‑я, н.
1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. узвышаць — узвысіць і узвышацца — узвысіцца.
2. Пляцоўка або памост, які ўзвышаецца над зямлёй, падлогай. [Таццяна] не бачыла .. нічога, акрамя дзвюх аднолькавых чырвоных трупаў на ўзвышэнні. Васілёнак. І вось на ўзвышэнне ўзышоў афіцэр і зычным голасам пачаў чытаць рашэнне суда. Мальдзіс.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)