-тропы, -тропны

(гр. trope = паварот, напрамак)

другая састаўная частка складаных слоў, якая паказвае на сувязь з паняццямі «паварот», «змена», «пераўтварэнне».

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

Тропы Агрыпы (філас.) 1/85

Беларуская Савецкая Энцыклапедыя (1969—76, паказальнікі; правапіс да 2008 г., часткова)

тро́п

‘слова або зварот, якія ўжываюцца ў пераносным значэнні’

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. тро́п тро́пы
Р. тро́па тро́паў
Д. тро́пу тро́пам
В. тро́п тро́пы
Т. тро́пам тро́памі
М. тро́пе тро́пах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

троп¹, -а, мн. -ы, -аў, м. (спец.).

Слова або зварот, якія ўжыв. ў пераносным, алегарычным значэнні.

Паэтычныя тропы.

|| прым. трапі́чны, -ая, -ае і тро́павы, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

храматро́пы

(ад храма- + -тропы)

штучныя арганічныя фарбавальнікі, якія выкарыстоўваюцца пераважна ў тэкстыльнай прамысловасці.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

троп ​1, ‑а, м.

Слова або зварот, якія ўжываюцца ў пераносным значэнні. Паэтычныя тропы. □ Як лёгка гаварыць аб стылі, калі бачыш выразныя сімпатыі таго ці іншага паэта да пэўнага набору тропаў, да пэўных гатупкаў эпітэтаў ці метафар, рыфмаў ці рытмаў. Лойка.

[Грэч. tropos.]

троп ​2, ‑у, м.

У выразах: збіцца з тропу гл. збіцца; збіць з тропу гл. збіць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ДВАНАЦЦАЦІТО́НАВАСЦЬ, дадэкатоніка,

дванаццацітонавая гармонія, від дванаццаціступеннай гукавой сістэмы, у якой кожны гук можа функцыянаваць як самаст. элемент. З ёю звязаны многія новыя віды тэхнікі ў музыцы 20 ст., у т.л. сіметрычныя лады (І.Стравінскі, А.Месіян), «сінтэтакорды» М.Рослаўца, дадэкафонія, тропы (І.М.Хаўэр), 12-тонавыя рады (Дз.Шастаковіч, Р.Шчадрын), 12-тонавыя палі, акорды, свабодная атанальнасць і інш.

т. 6, с. 74

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

лейкатро́пы

(ад гр. leukos = белы + -тропы)

рэчывы, якія выкарыстоўваюцца для атрымання вытраўных малюнкаў (белых або жоўтых узораў) на пафарбаванай тканіне.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

сце́жка ж.

1. тропа́; стёжка;

лясна́я с. — лесна́я тропа́;

зві́лістая с. — изви́листая тропа́ (стёжка);

во́ўчыя ~кі — во́лчьи тро́пы;

2. перен. тропа́; стезя́;

жыццёвая с. — жи́зненная тропа́ (стезя́)

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

жыўцо́м, прысл.

Разм.

1. У жывым стане, жывым. [У Палазка] мільгнула думка ўзяць другога фашыста жыўцом. Колас.

2. Гвалтоўна, жывасілам. Расце ў садзе маладое дрэўца. Дужэе, глыбей пускае карэнне.. І вось яго намерваюцца вырваць жыўцом і перасадзіць у іншае месца. Гроднеў.

3. Так як ёсць, не змяняючы, даслоўна. Фальклорная паэтыка існавала для Максіма Багдановіча не дзеля таго, каб жыўцом браць з яе гатовыя вобразы, тропы, інтанацыі і формы. Майхровіч. [К. Чорны] ніколі не пераносіў жыўцом, у сырым выглядзе ў раман бачанае. С. Александровіч.

•••

Жыўцом з’есці (праглынуць) гл. з’есці.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)