сі́вер

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. сі́вер сі́веры
Р. сі́веру сі́вераў
Д. сі́веру сі́верам
В. сі́вер сі́веры
Т. сі́верам сі́верамі
М. сі́веры сі́верах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

сі́вер, -ру м., разг. си́вер, си́верко

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

сі́вер, ‑у, м.

Разм. Халодны паўночны пранізлівы вецер. Хмурна. Золка. Вецер-сівер Да касцей праймае. Колас. Толькі першыя замаразкі ды калючы паўночны сівер сведчылі аб набліжэння недалёкай зімы. Якімовіч. Вільготны сівер балюча біў у твар рэдкімі шрацінамі граду. Шамякін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

сі́вер м разм Nrdwind m -es, -e

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

Сі́вер ‘халодны паўночны пранізлівы вецер’ (ТСБМ, Ласт., Касп., Др.-Падб., Байк. і Некр., Сцяшк.; віц., Нар. словатв., Сержп., Ян.), сі́верка ‘намаразь’ (Ян.), ‘халодны вецер’ (Пятк. 2), сі́верны ‘халодны, сцюдзёны’ (ТСБМ, мін., Сл. ПЗБ, Сцяшк. Сл.), сі́вярнік ‘вецер з поўначы’ (Сцяшк. Сл.), сі́вераць ‘рабіцца шурпатым, асмуглым, грубець ад ветру, холаду (звычайна пра скуру на твары, руках і пад.)’ (ТСБМ), сівярэ́ць ‘халадаць’ (Сцяшк. Сл.). Укр. сі́вер ‘холад; халодны пранізлівы вецер’, рус. арх. си́вер ‘паўночны вецер’. Тлумачыцца з север (сѣверу), дзе и з ѣ (Фасмер, 3, 616), аб умовах гэтага пераходу гл. Карскі, 1, 216. Параўн. се́вер (siévir) ‘сухі сцюдзёны вецер’ (Варл.), семантычна больш ранняя форма, гл. ЭССЯ, 8, 192.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

си́вер м., си́верко м., си́верка ж. и си́вера́ ж., обл. сі́вер, -ру м.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

залубяне́ць, ‑ее; зак.

Разм. Стаць цвёрдым, нягнуткім, каляным. Сівер абдаў .. [Рамана] парошай; адразу залубянела вопратка, не сталі згінацца рукі. Пташнікаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Сі́веркі мн. л. ‘цыпкі’: сі́веркі ўсыпалі ногу (Куч.). Ад сівераць ‘рабіцца шурпатым, трэскацца (пра скуру)’, гл. сівер.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

паду́ць, ‑дую, ‑дуеш, ‑дуе; зак.

Тое, што і падзьмуць. К канцу дня .. раптам захаладала, падуў густы вецер-сівер. Чорны. Усхадзіўся быў вецер, падуў на .. пушчу і сціх. Пташнікаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Прасе́ўрыць ’праветрываць на скразняку’ (Касп.). Да сівер, север, параўн. пасварыць ’патрэскацца ад холаду’ (Сл. ПЗБ) (гл.). Магчыма, пад уплывам літ. šiaure ’поўнач’, šiaurus ’халодны, паўночны’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)